In 2024 hebben dertien Belgen na euthanasie één of meerdere organen gedoneerd. Dat is het op één na hoogste aantal in twintig jaar tijd. België is een van de weinige landen ter wereld waar dat mogelijk is. Al blijft het aantal klein: in totaal hebben 371 Belgen na hun overlijden minstens één orgaan gedoneerd. Dat blijkt donderdag uit cijfers van UZ Leuven en Eurotransplant.

België legaliseerde in 2002 als tweede land ter wereld, na Nederland, euthanasie. In 2005 werd in ons land de eerste orgaantransplantatie ter wereld bij een patiënt verricht na euthanasie. Nederland volgde pas in 2012. De praktijk is uniek in de wereld: na België en Nederland is het enkel ook mogelijk in Spanje, Canada en bepaalde deelstaten van Australi&eu ml;.

Het aantal Belgen dat kiest voor orgaandonatie na euthanasie, neemt jaar na jaar toe. Enkel tijdens de coronajaren is een dip te zien. Met dertien patiënten waren het er nooit meer dan vorig jaar, op 2023 na, toen ging het om veertien patiënten. In verhouding blijft het aantal echter laag: in 2023 kozen 3.423 Belgen voor een begeleid levenseinde.

"België is hierin een van de internationale koplopers", zegt professor Arne Neyrinck, voorzitter van de Donorwerkgroep aan het UZ Leuven. "Wij stellen die vraag nooit rechtstreeks. Het is een verzoek dat van de patiënt zelf komt. Al merken we wel dat de interesse toeneemt", zegt hij. 

Er zijn strenge criteria over wie in aanmerking komt. Het gaat om personen met neurologische aandoeningen of wie ondraaglijk psychisch lijdt. Patiënten met kanker of een overdraagbare aandoening zijn geen potentiële donors.

In totaal doneerden vorig jaar 371 mensen na hun overlijden minstens een orgaan, dat aantal blijft stabiel in vergelijking met 2023. Daarvan is het meest gedoneerde orgaan een nier (441), gevolgd door een lever (320) en een paar longen (105). Opvallend: het aantal harttransplantaties stijgt fors van 49 in 2023 naar 85. In 2023 ging het nog om het laagste aantal in tien jaar. Er vonden ook 82 levende niertransplantaties en 24 levende levertransplantaties plaats.

Tot slot blijven de wachtlijsten voor orgaantransplantatie stabiel, met 1.474 Belgen die wachten op een geschikte donor op 1 januari 2025. Dat aantal is quasi gelijk aan dat van 2023 in ongeveer dezelfde periode (1.453). Een grote meerderheid wacht vandaag op een nier (1.167). "Het aantal neemt licht toe, maar we slagen erin de situatie onder controle te houden. Als er meer donoren zijn, komen er ook meer mensen op de actieve wachtlijst", zegt Neyrinck.

In ons land is iedereen in principe kandidaat-donor, tenzij je expliciet aangeeft dit niet te willen. Het omgekeerde kan ook: zelf kenbaar maken dat je je organen indien mogelijk wilt doneren of ter beschikking stellen voor de wetenschap. Maar in de praktijk beslist de familie: dokters gaan altijd met hen in gesprek.