Het Arizona-akkoord van de Belgische regering (2025-2029) biedt een versterkt kader voor artificiële intelligentie (AI) en digitale technologie in de gezondheidszorg. Verschillende maatregelen zijn erop gericht het gebruik van deze technologieën te structureren om de organisatie van de zorg te verbeteren, terwijl tegelijkertijd de bescherming van gegevens wordt gewaarborgd en wordt vermeden dat overmatige automatisering ten koste gaat van de rol van professionals in de gezondheidszorg.

De intenties van de regering maken deel uit van een breder Europees kader, maar er is nog enige onzekerheid over hoe ze in de praktijk zullen worden uitgevoerd. Toch is de ambitie van deze regering op het gebied van gezondheid en digitalisering zeker prijzenswaardig, en de lessen die zijn geleerd van de vorige regering zijn duidelijk terug te vinden in het nieuwe akkoord.

Een nationaal regelgevend kader voor AI in de gezondheidszorg
Het akkoord voorziet dat de Europese regelgeving wordt aangevuld met regels die specifiek zijn voor België om een kader te bieden voor de ontwikkeling en het gebruik van AI in de gezondheidszorg. Het doel is in het bijzonder het volgende te garanderen

• De bescherming van medische gegevens en het beroepsgeheim.
• Respect voor de therapeutische relatie tussen arts en patiënt, waarbij AI wordt gezien als een ondersteunend hulpmiddel en niet als vervanging van menselijk contact.
• Een experimenteerruimte voor nieuwe AI-toepassingen, met inachtneming van de kwaliteit van de zorg.

Het idee van een aanvullend nationaal kader kan gerechtvaardigd lijken om de regels aan te passen aan de specifieke kenmerken van de Belgische gezondheidszorg. Het risico bestaat echter dat er een regelgevend kader wordt gecreëerd dat te complex is of losstaat van de Europese normen, wat de invoering van bepaalde innovaties zou kunnen vertragen. Anderzijds zou de Belgische expertise ook bepaalde tekortkomingen van de AI-wet op medisch gebied kunnen compenseren.

Gezondheidsgegevens en digitale toegang
Het delen en hergebruiken van medische gegevens zijn belangrijke uitdagingen voor het digitale gezondheidsbeleid. Het akkoord voorziet in een aantal ontwikkelingen:

• Eenvoudigere toegang tot gezondheidsgegevens voor patiënten, waardoor zij hun gezondheidstoestand beter kunnen monitoren en bepaalde onnodige trajecten kunnen beperken.
• Interoperabiliteit van medische platformen om de continuïteit van de zorg tussen de verschillende spelers in de gezondheidszorg te garanderen.
• De institutionalisering van het Gezondheidszorg Data-Agentschap (GDA), belast met het vergemakkelijken van de toegang tot gegevens voor onderzoek en de ontwikkeling van overheidsbeleid.

Een opmerkelijk punt is het voorstel om burgers toe te staan hun medische gegevens te 'doneren ' voor onderzoeksdoeleinden, gebaseerd op een model geïnspireerd op orgaandonatie. Deze bepaling roept belangrijke vragen op over garanties van vertrouwelijkheid en de manier waarop toestemming zal worden verkregen en gecontroleerd. Er moet ook worden opgemerkt dat bepaalde Belgische organisaties, zoals de Belgian Brain Council, al een voortrekkersrol spelen op dit gebied.

Daarnaast blijft de huidige versnippering van medische dossiers in België een probleem. Het akkoord verwijst naar de nood aan een meer geïntegreerd elektronisch patiëntendossier dat toegankelijk is voor zorgverleners, maar specificeert niet hoe de technische en administratieve obstakels die blijven bestaan, overwonnen moeten worden. Misschien verwijst het akkoord naar het werk dat we gedaan hebben met de groep experts achter het BIHR-concept (Belgian Integrated Health Record)?

AI en zorgmanagement
Het akkoord benadrukt verschillende toepassingen van AI en digitale technologie om het zorgbeheer te vergemakkelijken en de last voor zorgverleners te verlichten:

• Het automatiseren van bepaalde administratieve taken om medische tijd vrij te maken.
• Monitoring van chronisch zieken en toezicht op afstand om onnodige ziekenhuisopname te voorkomen.
• Betere structurering van gezondheidsgegevens om de kwaliteit van de zorg te verbeteren.

Een van de uitdagingen in verband met deze punten zal zijn om te zien hoe de versterking van het concept van ziekenhuisopname thuis zal passen in de huidige context van een tekort aan zorgverleners en de organisatie van de zorg, evenals de kwestie van vergoeding, het aantal toepassingsgevallen en de keuze van geschikte technologieën. De doeltreffendheid van deze hulpmiddelen zal dus afhangen van hun ergonomie en hun integratie in het dagelijkse leven van zorgverleners.

De tekst voorziet ook in steun voor innovatie in digitale medische toepassingen. Er wordt gesproken over een éénloketsysteem voor ontwikkelaars en een tijdelijke vergoedingsprocedure voor bepaalde technologieën, op voorwaarde dat hun klinisch belang kan worden aangetoond, met een herziening van de bestaande mHealth-validatiepiramide.

Kortom, er zijn een paar onbeantwoorde vragen:

1. Hoe kan de goedkeuring van een nationaal regelgevend kader voor AI in de gezondheidszorg de adoptie van innovaties niet onnodig bemoeilijken en tegelijkertijd de tekortkomingen van het Europese kader (AI Act) corrigeren?
2. Hoe gaat de overheid de integratie en interoperabiliteit van medische datasystemen beheren? Sommige aannames zijn plausibel op basis van eerdere inspanningen, met name met betrekking tot FHIR-standaarden voor primair gebruik, OHDSI voor secundair gebruik en terminologieën zoals SNOMED-CT.
3. Hoe zal de overheid de criteria voor monitoring op afstand uitbreiden en de evaluatie van de effectiviteit van digitale hulpmiddelen voor zorgverleners, hun ontwerp en ergonomie beheren?
4. Hoe zal de overheid de 'donatie van gegevens' voor onderzoek specificeren, die strikt gereguleerd zal moeten worden om elke dubbelzinnigheid over het gebruik van persoonlijke informatie te vermijden?

Maar de belangrijke vraag blijft: welk budget zal de overheid echt uittrekken voor de terugbetaling van technologieën? En hoe zal de overheid de validatie op Belgische bodem beheren van digitale technologieën (in het bijzonder AI) die bestemd zijn voor patiënten?

> Het Arizona-akkoord 

> Lees ook: Uitbreiding toepassing van AI in de Arizona-overeenkomst