Het euthanasiesymposium van de Dodoenskring in Elewijt pikt de draad weer op van de vorige, druk bijgewoonde editie. Het euthanasieproces, dat in maart 2020 het uitgangspunt was van dit symposium, is nog steeds actueel wat de vraagstelling errond betreft. In zoverre dat er stemmen opgaan om de wet grondig te evalueren.
Het is immers nog altijd mogelijk om van gifmoord beschuldigd te worden als men de bij wet bepaalde procedure -regels niet nauwkeurig naleeft.
Daarover onder meer debatteert een sterk bezet panel onder leiding van prof. Marc De Hert. De Hert is psychiater (Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven) maar tegelijk werkt hij ook aan een tweede doctoraal proefschrift rechten.
Hij schetst nog eens de stand van zaken na het geruchtmakende proces waarbij de betrokken artsen eerst werden vrijgesproken, maar na Cassatie van de familie werd de vrijspraak van de uitvoerende arts ongedaan gemaakt. De arts in kwestie kan niet meer strafrechtelijk veroordeeld worden, maar tegen hem loopt nog een burgerlijke zaak. “Die zaak ligt evenwel stil omdat een rechter aan het Grondwettelijk Hof twee vragen heeft stelde om verduidelijking. Die vragen komen kort geschetst hierop neer:
· is eender welke overtreding van de euthanasiewet voldoende om te spreken van een strafbare euthanasie?
· is het redelijk dat eender welke overtreding van de euthanasiewet – bijvoorbeeld administratief – bij wijze van spreken gelijk te stellen valt met een moordveroordeling?
Alleszins is de wet nog voor verbetering vatbaar. Sommigen vinden hem totaal verouderd en streven naar een nieuwe wet, anderen kiezen ervoor om enkel te sleutelen aan de huidige wet .
Het Grondwettelijk Hof moet zich toch eerst uitspreken over de gestelde vragen voordat de burgerlijke zaak hervat kan worden. “Eigenlijk had de Raad van State al van in het begin opgeworpen dat de wetgever voor een gediversifieerd sanctie-apparaat moet zorgen”, licht Prof. De Hert toe.
Registratie palliatieve sedatie?
Eerder stonden ook al twee meningen tegenover elkaar als het ging om de registratie van palliatieve sedatie. Volgens de enen zou dat meer transparantie opleveren, volgens de anderen nog meer rompslomp. Prof. De Hert is alvast niet overtuigd van het nut van die extra registratie omdat hij denkt dat de rompslomp die je dan creëert, de zaken niet zal verbeteren.
Wel pleit hij voor meer middelen voor de Federale Evaluatiecommissie Euthanasie zodat ze haar werk beter kan doen dan nu. “Als je ziet hoe de regionale toetsingscommissie in Nederland werkt en met welke middelen, dan is de steun in België buiten proportie ondermaats.”
Dementie, ondraaglijk lijden
Van in het begin van de wet bleef ook mistig over wat je aanmoest met mensen met een beginnende of gevorderde dementie in combinatie met mogelijk ondraaglijk lijden. “Vroeg genoeg je wil uiten betekent dat je potentieel een aantal jaren verliest, maar als je te lang wacht als patiënt, word je wilsonbekwaam en kun je eigenlijk niet meer wettelijk om euthanasie vragen. Dat komt zeker aan bod in het debat.”
Wat denkt hij er zelf over als psychiater? “Volgens mij is een uitweg uit deze catch22 de wilsverklaring aanpassen. Stel dat je in een toestand komt van wilsonbekwaamheid, dan is een wilsverklaring enkel geldig in het raam van een irreversibel coma. Dat zou men moeten uitbreiden naar een verworven wilsonbekwaamheid in de context van een dementieel proces.”
De Hert geeft wel toe dat dit nieuwe vragen opwerpt: “Wat doe je dan met iemand met een vergevorderde dementie die wel een wilsverklaring aflegde maar die op het beslissende moment niet echt schijnt te lijden? Of wat met iemand met een vergevorderd dementieel beeld, met een wilsverklaring, die zich verzet op het moment dat iemand de euthanasie wil uitvoeren?”
Een dergelijke zaak doet zich nu voor in Nederland. Men probeerde het daar op te lossen door een sedativum te mengen in een drankje om vervolgens toch de euthanasie uit te voeren, wat toch ook op kritiek stuit.
De Leuvense psychiater pleit van zijn kant voor een nieuw debat en een grondige evaluatie van de euthanasiewet. In Nederland was dat al drie keer het geval, met de nodige aanbevelingen aan de wetgever. Dat zit er geenszins in voor deze legislatuur wegens niet opgenomen in het regeerakkoord. Misschien is het debat van morgen al een boeiende aanzet daartoe.
