De Vlaams-Brabantse huisartsenkringen sluiten zich aan bij hun Antwerpse collega's in hun verzet tegen het plan dat momenteel op tafel ligt rond de functionele samenwerkingsverbanden (FSV's). Daarnaast onderstrepen ze de specifieke situatie in de provincie Vlaams-Brabant, die de vorming van FSV's aanzienlijk bemoeilijkt.

Dat laten ze weten in een brief, gericht aan minister Vandenbroucke, het kabinet, het Riziv, de syndicaten en de lokale besturen. Ze treden hun Antwerpse collega’s bij in hun bezorgdheid over het plan dat momenteel op tafel ligt rond de FSV's en voegen er nog enkele typische Vlaams-Brabantse problemen aan toe. Zo vormen de ligging van Brussel in het midden van de provincie, de aanwezigheid van faciliteitengemeenten en het heersende huisartsentekort in de rand rond Brussel, "unieke uitdagingen die niet eenvoudig te overwinnen zijn."  

Een  blik op hun verdere argumentatie.

"De geografische complexiteit van de provincie, in combinatie met de specifieke kenmerken van de Brusselse rand, vereist een zorgvuldige afstemming van beleid om ervoor te zorgen dat de voorgestelde samenwerkingsverbanden daadwerkelijk aansluiten bij de behoeften van de lokale gemeenschappen. Het is van groot belang om rekening te houden met de demografische en geografische diversiteit, evenals met het bestaande huisartsentekort, om een doeltreffende en toegankelijke gezondheidszorg te kunnen waarborgen."

Diepgaand overleg?

"Tevens sluiten we ons aan bij het antwoord dat de Antwerpse wachtposten u reeds bezorgden op 23 januari 2024. U spreekt over diepgaand overleg met het terrein. Echter, in het beleidsplatform mocht de vertegenwoordiging van het werkveld helaas onvoldoende wegen op de vergadering. De opmerkingen en vragen van degenen met praktijkervaring bleven tot op heden onbeantwoord. Bovendien is de feedback van de vertegenwoordigers niet opgenomen in de FAQ die per e-mail werd verspreid. U verwijst voor meer duiding bij de FSV naar de FAQ, maar deze beantwoordt niet of onvolledig onze vragen."

"Als voorbeeld de vraag : “Wat is de doelstelling van een FSV?” Antwoord in uw FAQ: De bedoeling van een FSV is om te voorzien in een eenvormig, duidelijk en van overheidswege ondersteunde medische permanentie door huisartsen, en dit voor het hele land en de volledige bevolking.  Op die manier weten de burgers altijd waar ze terecht moeten en moeten ze niet langer zoeken welke huisarts van wacht is en waar hij of zij praktijk houdt. Ook voor de huisartsen zelf houdt dit belangrijke voordelen in. Door de samenwerking moeten ze minder wachten doen, ook en vooral tijdens de diepe nacht. Ze worden goed ondersteund tijdens hun wacht met onthaalmedewerkers, wagens met chauffeur, een aangepaste infrastructuur,…"

"Het bovenstaande antwoord beschrijft wat we als wachtposten in Vlaanderen nu al doen zónder FSV's maar verduidelijkt niet waarom wachtposten zouden moeten instappen in een FSV."

Unanieme goedkeuring?

"U verwijst naar een unanieme goedkeuring door het werkveld. Het ontwerp KB werd goedgekeurd, zij het niet unaniem, mits bepaalde randvoorwaarden zouden vervuld worden, waaronder de aanwezigheid van 1733 in fase 2 voor alle wachtposten."

"Wij hebben bedenkingen over de aangekondigde "juridische en andere ondersteuning” in de aanloop naar de oprichting van een FSV. De statuten die we als voorbeeld kregen, lijken niet te voldoen aan de laatste wetgeving voor vzw's, laat staan dat ze rekening houden met de fusie en omvorming van bestaande vzw's waarmee wij te maken krijgen. Onze bezorgdheid neemt alleen maar toe als de dienst bij het Riziv de minimale voorwaarden waar een boekhoudpakket aan moet voldoen voor een FSV, niet naleeft."

"De totstandkoming van functionele samenwerkingsverbanden vereist de omvorming of fusie van bestaande vzw's en hun statuten. Dergelijke wijzigingen dienen goedgekeurd te worden door de leden van de vzw. Het is echter twijfelachtig of de artsen-leden hun goedkeuring zullen verlenen, aangezien de budgetten momenteel ontoereikend zijn en de FSV als een achteruitgang worden beschouwd voor zowel artsen, patiënten als personeel."

"Het is betreurenswaardig dat we nog in afwachting zijn van de resultaten van de geografische studie. We hopen dat deze studie vooral de aanrijtijden van patiënten in overweging zal nemen, in plaats van zich uitsluitend te baseren op de parameters van 300.000 inwoners en  3 wachtposten. Zolang deze studie niet beschikbaar is, blijft het voor het werkveld moeilijk om concrete acties te ondernemen."

"Het is teleurstellend dat de beloofde simulatietool slechts uitgaat van twee door het Riziv voorgestelde scenario's die niet aansluiten bij wat haalbaar is op het terrein. Bovendien lijkt de financiering weinig of geen rekening te houden met de bestaande tekorten. We hebben herhaaldelijk de noodzaak van een correcte financiering per inwoner aangekaart, met passende correcties voor bijvoorbeeld landelijke gebieden. Hoewel er gesproken wordt over flexibiliteit en het verschuiven van budgetten, is dit geen afdoende oplossing als het totale budget onvoldoende is. We benadrukken het belang van een financieringsmodel dat realistisch is en rekening houdt met de specifieke behoeften van de diverse gebieden."

Beschikbaarheidshonoraria

"Wij komen ook nog terug op de beschikbaarheidshonoraria waarvoor in de medicomut een verhoging is goedgekeurd, met name van € 7 naar € 15 voor de vrijdag- en zaterdagnacht. Het is duidelijk dat deze beperkte verhoging geen afdoende oplossing biedt om artsen te motiveren nachtwerk te verrichten. Het solidariteitsprincipe, waarbij huisartsen die dagdiensten doen in het weekend een deel van hun honoraria overdragen aan de artsen die nachtdiensten draaien, leidt tot een bescheiden vergoeding van € 25 à € 50 per uur voor de artsen van wacht.
Gezien deze situatie lijkt het raadzaam om de beschikbaarheidsvergoeding aan te passen voor alle nachten, zodat er een rechtvaardige vergoeding is die artsen aanspoort om nachtwerk te blijven verrichten. Een evenwichtige en redelijke vergoeding is van essentieel belang om de betrokkenheid van artsen bij wachtdiensten te waarborgen en ervoor te zorgen dat de medische permanentie op een duurzame manier wordt gehandhaafd." 

"Sinds 2017 hebben wachtposten en kringen krachtig geprotesteerd tegen de resultaten van de audit uitgevoerd door minister De Block, waar er voor het eerst sprake was van 3 wachtposten en minimaal 300.000 inwoners. Het is belangrijk op te merken dat er geen overleg is geweest met de kringen of wachtposten over deze beslissende parameters. Wij verwijzen naar het antwoord op de audit, opgesteld door Wachtposten Vlaanderen namens alle Vlaamse wachtposten."

Geen bezuinigingen?

"Wij betwisten ook de bewering dat het niet om bezuinigingen gaat en dit zowel op het niveau van het budget van de medicomut als op dat van de FSV."

"Op het niveau van het budget Medicomut spreekt u over een verhoging van 28 miljoen naar 38,5 miljoen en over 11 miljoen voor een uitbreiding van de weekwacht in totaal dus 49,5 miljoen."

"Wij hebben geen toegang tot de gegevens op macroniveau waarover u beschikt en baseren ons (noodgedwongen) op de gegevens in de Medicomut-akkoorden."

"Bij een verhoging met 25% van het weekendbudget zoals in het akkoord staat en de 11 miljoen voor de weekwachtuitbreiding komen wij uit op een totaalbedrag van 56,5 miljoen."

"Wanneer we vertrekken van het budget van 2022 en daar de indexering op toepassen als gevolg van de inflatie, kunnen we een schatting maken van de budgetten voor de komende jaren." 

"Bovenstaande tabel maakt dat we uitkomen op een totaalbudget van 54,5 miljoen met uitbreiding weekwacht."

"Kan u ons meer duiding geven bij de bedragen 38,5 en 11 miljoen?"

"Op het niveau van de Functionele Samenwerkingsverbanden (FSV) wordt ook stevig bezuinigd, vooral op de budgetten voor onthaal en chauffeurs."

"Veel wachtposten worden gedwongen om te kiezen voor het scenario waarbij 's nachts slechts één wachtpost open kan blijven, om op die manier het aantal auto’s tijdens de daguren te behouden. Dit kan leiden tot het ontslag van receptionisten en chauffeurs. Dergelijke verschuivingen en bezuinigingen op personeel en taken brengen niet alleen veranderingen met zich mee in de werklastverdeling maar hebben mogelijk ook financiële implicaties en daardoor mogelijk ook een impact op de kwaliteit van de dienstverlening."

"Graag maken wij voor u ook de rekensom van het aantal uren backoffice in de huidige situatie met 3 wachtposten versus de nieuwe financiering."

"Conclusie: We verliezen dus 6 dagen ondersteuning in totaal. Dit staat gelijk aan 45,6 uur."

"Er zijn minder uren coördinatie voorzien (vermindering van 12 naar 10 dagen), bovendien wordt slechts één van beide medewerkers aan IFIC 19 ingeschaald (vergelijkbaar met het huidige loon van de coördinatoren), de financiële persoon aan IFIC 15 en de administratief medewerker slechts aan IFIC 11, wat te laag is voor de gevraagde kwaliteiten. Het aanstellen van één persoon voor de volledige HR-administratie van 50 medewerkers, terwijl dit voorheen werd uitgevoerd door een directiesecretaresse op niveau 1.39 in PC 330.01, wat overeenkomt met IFIC 14, lijkt o.i. een te zware belasting."

"Het managen van een FSV met een dergelijke complexiteit en omvang vereist hoogwaardige administratieve ondersteuning en voldoende middelen. Een backoffice van 3 FTE lijkt ons onvoldoende om adequaat te kunnen omgaan met de administratieve, coördinerende en financiële taken die gepaard gaan met het beheer van een FSV op deze schaal."

"In geen enkele KMO vindt men 3 FTE voldoende personeel om 

1.     400 à 500 mensen aan te sturen, nl. 350 à 450 artsen, 40 à 50 medewerkers en 20 à 25 chauffeurs,

2.     tussen de 30.000 à 50.000 patiëntencontacten te verwerken en

3.     een budget te beheren dat meer dan 3 miljoen euro bedraagt,

4.     bovendien moeten er uit het budget backoffice ook nog tarificatiekosten betaald worden (tussen de € 30.000 en € 50.000 per FSV)

5.     en wil men op de koop toe ook de medische coördinatie van dit bedrag betaald zien.

Uw bewering dat er geen bezuinigingen worden doorgevoerd lijkt o.i. dan ook niet langer verdedigbaar."

Indexering, barema's?

"Wij stellen ook vast dat er opnieuw enkel indexering wordt voorzien voor de lonen van onthaal en administratie maar de jaarlijkse anciënniteitsaanpassingen volgens barema niet mee zijn opgenomen in de budgettering. Gezien het om een jaarlijkse stijging van +/- 2% gaat, is het van belang om hiermee rekening te houden bij het opstellen van de budgetten."

"Bij de keuze voor de IFIC-barema's constateren we dat de onthaalmedewerkers op IFIC 11 worden ingedeeld in plaats van op IFIC 12, zoals het geval is in wijkgezondheidscentra. Dit is een onjuiste beslissing die we graag aangepast zouden zien."

"Net als u maken wij ons zorgen over de toegankelijkheid van de zorg. Wanneer er 's nachts slechts één wachtpost open is, zal dit leiden tot grote afstanden voor patiënten. Dit zal extra druk uitoefenen op spoeddiensten omdat patiënten geneigd zijn naar de dichtstbijzijnde spoedafdeling te gaan in plaats van naar de verder gelegen huisartsenwachtpost."

Minder wachten?

"Uit de huidige ervaringen in grotere wachtposten blijkt dat wachten moeten presteren in een FSV niet automatisch betekent dat artsen minder wachten zullen hebben. Bovendien wordt van artsen verwacht dat ze wachten doen in een veel groter gebied, vaak vanuit een onbekende wachtpost en regio. De schaalvergroting kan leiden tot verminderde betrokkenheid bij de werking van de wachtpost, waardoor de druk op artsen toeneemt. Dit kan resulteren in een hoger ziekteverzuim en meer aanvragen voor vrijstellingen, vooral onder oudere artsen, die mogelijk moeite hebben met deze verhoogde werkdruk, gegeven de huidige situatie in artsenpraktijken en het groeiende huisartsentekort."

"De huidige omstandigheden in artsenpraktijken, gekoppeld aan de groeiende werkdruk als gevolg van het huisartsentekort, maken het reeds nu lastig om bestuursleden te vinden voor wachtposten. Deze bezorgdheid wordt versterkt door de grotere verantwoordelijkheid, de toename van te beheren budgetten, personeelsleden en artsen, en de afnemende betrokkenheid van huisartsen bij hun wachtpost. De verwachting dat huisartsenkringen of artsen in de wachtpost hiervoor zouden betalen, wordt als niet realistisch beschouwd. Deze benadering zou namelijk resulteren in een verdere daling van het honorarium van de arts per uur, wat niet wenselijk is. De vraag blijft wie bereid zou zijn de verantwoordelijkheid voor dergelijke uitdagingen op zich te nemen."

Verschuiving operationele startdata

"In het belang van een constructieve samenwerking en een succesvolle implementatie van eventuele veranderingen, staan wij open voor verdere discussie en overleg. Wij hopen dat onze bezorgdheden serieus worden genomen en dat er ruimte is voor aanpassingen en verbeteringen in het voorgestelde model. Sowieso durven wij  gezien de complexiteit en onzekerheden rond de huidige situatie aandringen op een verschuiving van de operationele startdata."

Wij danken Wachtposten Vlaanderen voor hun constructieve steun in deze uitdagende tijden.

Met beleefde groeten,

Namens het bestuur van de wachtposten van de provincie Vlaams-Brabant: 

• Huisartsenwachtpost Noord West Brabant
• Huisartsenwachtpost Midden Brabant
• Huisartsenwachtpost Zennevallei
• Huisartsenwachtpost Pageni

Jo Van der Veken, Wachtpostcoördinator

Huisartsenwachtpost Pageni vzw