Dr. Thomas Orban pleit voor een koerswijziging bij de ondersteuning van alcoholmisbruik: "Het gaat om het management van een potentieel dodelijke chronische ziekte. We moeten niet wachten tot mensen in het terminale stadium zijn alvorens hen te helpen om eruit te geraken."

Alcoholverslaving is tegenwoordig een van de meest voorkomende geestelijke gezondheidsproblemen en zal in februari weer in het nieuws komen met de bewustmakingscampagne Tournée Minérale. In "Alcool : ce qu'on ne vous a jamais dit" (Mardaga-uitgeverij) (1) geven dr. Thomas Orban, huisarts en 'alcohololoog', en Vincent Liévin, journalist, een nieuwe en originele visie op de alcoholproblematiek. Ze roepen iedereen op om zich bewust te worden van de eigen consumptie en brengen de risico's aan het licht. Dit boek is gebaseerd op 200 wetenschappelijke studies.

Dr. Orban: "Het hoofddoel van mijn alcoholologisch consult is om een alcoholconsumptiestoornis te beoordelen. De voorgestelde situaties zijn gevarieerd: riskant gebruik, schadelijk gebruik, gebruik met afhankelijkheid (licht, matig of ernstig). Aan het einde van de evaluatie wordt een aangepaste en gepersonaliseerde behandeling voorgesteld."

Maar waarom wordt alcoholmisbruik vandaag niet goed behandeld? "Ik pleit voor een koerswijziging qua steun voor alcoholmisbruik: het gaat om de behandeling van een potentieel dodelijke chronische ziekte. We moeten niet wachten tot mensen in de terminale fase zijn om hen te helpen. Sommige mensen die alleen 's avonds drinken zijn alcoholafhankelijk, maar geen 'alcoholist'... De term 'alcoholist' is een stigma, een beschuldiging zelfs!"

Betere artsenopleiding

Alcoholgebruik moet dringend uit de grijze zone, waar het moeilijk is een diagnose te stellen en waar veel verslaafden zich bevinden (en zich dus schuilhouden). "Vandaag bespreken artsen de kwestie van alcoholgebruik vaak niet met hun patiënten, waarschijnlijk omdat ze niet weten wat ze met het antwoord aan moeten. Om naar de problemen te kunnen luisteren en naar oplossingen te zoeken, moet voldoende kennis nodig. Om deze tekortkomingen te bestrijden, hebben we in 2016, samen met huisartsen en academische collega's, het interuniversitair certificaat alcoholologie opgestart, het eerste in zijn soort in België." 

De Staat doet niets

Schizofrenie, depressie, bipolaraire stoornis liggen volgens hem ver voor qua diagnose en behandeling. "Het is de hoogste tijd om de moralistische visie te verlaten. De structuren krijgen niet genoeg geld om alcoholproblemen te voorkomen, te begeleiden en te bestrijden. Er is niet genoeg geïnvesteerd in ons gezondheidszorgsysteem om de alcoholproblemen in ons land aan te pakken. Verslaafde patiënten voelen zich vaak in de steek gelaten."

De huisarts in het centrum 

Dr. Orban herinnert zich dat "de huisarts het meest holistische beeld van de patiënt heeft, het meest omvattende beeld. Hij staat op het kruispunt van alle disciplines: tussen neurologie, psychologie, dermatologie, oncologie, hij doet alles. De huisarts moet zich wettelijk gesteund voelen. Tijdens de covid-crisis hebben we gezien hoezeer de huisarts een Zwitsers zakmes is: hij was onmisbaar voor een hele reeks belangrijke functies en bovenal was hij degene die de bevolking voortdurend raadpleegde om te proberen de zaken helder te zien."

Om de zorg te kunnen verbeteren moet de arts tot slot in teamverband kunnen werken met andere zorgverleners. 

Luisteren en screenen

Voor dr. Orban is de tijd gekomen om de relatie van de arts met zijn patiënt beter af te stemmen op een dergelijke problematiek. "Wat mij schokt is dat artsen dingen zeggen als: "Je komt bij me langs als je gestopt bent met drinken." Geen commentaar... Of "Als je gedronken hebt, wil ik je niet in overleg zien." Soms komt een alcoholverslaafde patiënt dronken binnen, omdat hij of zij niet anders kan en eronder lijdt! 

Vandaag wordt bij slechts 15% van de alcoholverslaafden de diagnose gesteld en van hen wordt slechts één op de twee behandeld.  De behandeling kan dus evolueren: "

Het is bijvoorbeeld van essentieel belang om een systematische screening door elastometrie uit te voeren voor alcoholische leverziekten (fibrose, cirrose). Elke week diagnosticeert dr. Orban in zijn praktijk leverfibrose. "Dertig procent van de patiënten met cirrose hebben een normaal bloedonderzoek. We zijn dus niet allemaal gelijk als het gaat om alcohol en het metabolisme daarvan door de lever. Genen spelen ook een belangrijke rol bij alcoholziekten, tot wel 60%. De genetische factor moet worden geanalyseerd.  Wanneer is het te laat? "Is het ooit te laat? Sommige patiënten van mij dronken twee flessen wijn per dag en slaagden erin om hun consumptie onder controle te houden... Studies tonen aan dat wanneer de keuze van de patiënt wordt gerespecteerd, de kans op succes toeneemt."

Het boek beoogt sociale bewustwording. "We moeten de kwestie van een minimumprijs per standaardglas alcohol, alcoholreclame, de plaats van alcohol in winkels, de alcohollobby die alle preventie ondermijnt, de aanwezigheid van alcohol in benzinestations, enz. aan de orde durven te stellen. Dat alles moet worden opgenomen in het "alcohol"-plan van de regering, waar zo wanhopig naar wordt uitgekeken.

(1) "Alcool: ce qu'on ne vous a jamais dit." ISBN : 9782804720643 19,90 euro. 352 blz. In de boekhandel vanaf 20 januari  2022 Uitg.  Mardaga