Artsen lijken steeds meer op koorddansers in een zorgsysteem dat onder sterke druk staat. Hoe kunnen we ons begeven naar een iets meer comfortabele positie? Daarover congresseert Doctors for Doctors (D4D) binnenkort.
Dokter Raymond Vandebeek (Doctors for Doctors) stamt nog van de generatie huisartsen die zich jarenlang afpeigerden van ’s morgens 7u tot ’s avonds 23u ten dienste van hun patiënten. Tot hij aanvoelde dat het zo niet verder kon. De jongere generatie begrijpt dat ook. Ze schermt zich meer af om haar levenskwaliteit te beveiligen en daarin geeft Raymond Vandebeek haar volkomen gelijk.
Toch volstaat dat blijkbaar niet, merkt D4D. De artsen lijken vandaag sterk op koorddansers: gewrongen tussen allerlei opdrachten en uitdagingen. Bij jonge mensen, dertigers, spreekt men nu al van de quarterlifecrisis als vervroegde variant van de midlifecrisis. Dat maatschappelijk gegeven geldt niet alleen voor artsen maar zeker ook voor de begeleiding van artsen: het is een hele uitdaging om nog goed te doen.
Inzicht in het heden, uitzicht op de toekomst. Zo luidt een van de slagzinnen die D4D hanteert. Maar lijkt de huidige aanpak van D4D niet op ‘kurieren am Symptom’? De diagnose is toch al langer bekend: het systeem draait meer en meer vierkant en artsen dansen inderdaad meer en meer op een slappe koord zoals het thema van het congres luidt?
Werken in de diepte
“D4D wil voldoen aan de hulpvraag van artsen, maar daarnaast ook meer preventief werken en in de diepte, skills aanbieden, leiderschap doen ontwikkelen om met die uitdagingen om te gaan”, licht dr. Vandebeek toe. “Tot slot wil D4D ook aanbevelingen formuleren voor het beleid. Een uitgebreid paneldebat waarop minister Vandenbroucke werd uitgenodigd, vormt daarvoor de inspiratiebron.(1) Ook belangrijke actoren als Jong Domus en Vaso (specialisten in opleiding) tekenen present.”
Reageert het beleid niet te traag op de enorme uitdagingen waarmee artsen al jaren geconfronteerd worden, waardoor die hun werk niet meer naar behoren kunnen doen of er zelfs aan onderdoor gaan?
Dr. Vandebeek: “Het is niet onze bedoeling om van ons congresdebat een klaaguurtje te maken. Ik wil me niet laten verlammen door de problemen van een steeds maar groeiende nood. Maar we streven wel naar systeemveranderingen. Mensen willen niet alleen overleven en lang leven zoals vroeger, maar ook gezonder. En dan inspireren we ons op het gezondheidsmodel van Machteld Huber, de huisarts die geboekstaafd staat als de grondlegger van Positieve Gezondheid. Hamvraag is: hoe kan ik als arts-koorddanser van die koord af geraken om te dansen op betere ondergrond?
Filosofen als inspiratie
Dokter Vandebeek inspireert zich op flink wat filosofen in zijn visie om af te stappen van ons klassieke gezondheidsmodel. Dat van primatoloog Frans de Waal bijvoorbeeld, die ervan uitgaat dat de meest flexibele overleeft en niet de sterkste. “Als mensensoort kunnen we dat door ons brein, taalvermogen, zin voor samenwerking. Dat laatste werkte Dirk Van Duppen uit in ‘De Supersamenwerker’. De covid-aanpak was een schoolvoorbeeld van die doorgedreven samenwerking.”
Ook Aristoteles, Gandhi en klinisch psycholoog Paul Verhaeghe triggeren dr. Vandebeek met hun gedachtegoed. “We moeten meer inzetten op opvoeding, onderwijs, zorgsector, infrastructuur en waardesystemen, niet op kortstondige bevrediging en korte-termijndenken maar op tevredenheid. Met aandacht voor solidariteit, ethiek, grootmoedigheid.
Zorgtoegankelijkheid vrijwaren
Niemand kan natuurlijk om enkele cruciale stoorzenders heen die ons zorgsysteem bedreigen. Dr. Vandebeek reikt het beleid liever oplossingen aan dan aan te sturen op conflict. “De overlast aan administratie moeten we bekampen met een universeel informaticasysteem”, werpt hij op. “Een ander probleem, dat van de stijgende zorgvraag en vele artsen die met pensioen gaan, kun je minstens deels oplossen door die gepensioneerden aan de slag te houden via een fiscaal gunstregime. Tegelijk moeten we er de jongere generatie bewust van maken dat ze gerust grenzen mogen trekken om hun eigen levenskwaliteit te verzekeren, maar het mogen geen muren worden zodat onze zorg toegankelijk blijft. De zorgtoegang vrijwaren: daarin hebben zowel artsen, patiënten als de overheid een gelijklopend belang te verdedigen. Het gevaar dreigt dat we evolueren naar een meer onpersoonlijke, meer anonieme zorg. Ik roep het beleid dan ook op om hier drastisch in te grijpen.”
Recente cijfergegevens, ook van MediSfeer en De Specialist, wijzen erop dat sinds de coronacrisis zowat een derde van de artsen eraan denkt om op te stappen. Meer nog: zelfs van wie nu in zijn vierde of vijfde specialisatiejaar zit – anderhalf jaar voor afstuderen dus – overweegt om ermee te kappen. “Dat zou het faillissement betekenen van het systeem en het betekent ook een groot persoonlijk en maatschappelijk drama als iemand die zo hoog wordt opgeleid, net voor de eindmeet afhaakt”, waarschuwt dokter Vandebeek.
Congres: de arts als koorddanser. Hoe de dokter blijven die ik wil zijn?
(1) Mogelijk moet minister Vandenbroucke verstek geven wegens een gepland begrotingsconclaaf. Wellicht vertegenwoordigt dan Benoît Colin, administrateur-generaal van het Riziv, het beleid op het congres.
