“We wisten al uit literatuuronderzoek dat geregeld de spieren onder spanning zetten ervoor zorgt dat er in ons lichaam stoffen vrijkomen die ontstekingsremmend werken”, zegt Salimans. “Met mijn doctoraatsonderzoek heb ik aangetoond dat het heilzaam effect van krachttraining verder gaat en dat het ook zorgt voor het herstellen van een deel van de genetische schade die het verouderen aan ons immuunsysteem toebrengt.”
Niemand ontsnapt aan veroudering. Mensen krijgen grijs haar en rimpels, hun kracht en hun spiermassa nemen af, zelfs al vanaf een prille leeftijd van 30 jaar. Minder zichtbaar is dat ook ons immuunsysteem veroudert. Die veroudering manifesteert zich onder andere in het bloed, door de aanwezigheid van meer ontstekings-gerelateerde elementen, ook wel chronisch laaggradige ontsteking genoemd. 

Lichaamsbeweging, met name weerstandsbeweging, maakt dat verschillende signaalmoleculen vrijkomen. Denk aan zoals myokines die worden vrijgegeven door samentrekkende skeletspieren en het immuunsysteem positief gaan beïnvloeden door ontstekingsreacties tegen te gaan.

Voor haar onderzoek werkte dr. Salimans mee aan een gericht RNA-sequencing experiment op 407 genen die betrokken zijn bij ontsteking en immunosenescentie. Het experiment werd uitgevoerd op RNA-monsters uit bloedcellen van 14 oudere vrouwen die een drie maanden durende oefeninterventie ondergingen. De bloedcellen werden in het lab  blootgesteld aan een inflammatoire stimulus om zo ook de effecten op de immuunrespons te kunnen onderzoeken.

“Op basis van die analyses werd een kernset van 36 genen geïdentificeerd voor verdere verificatie in het tweede onderzoeksdeel”, zegt dr. Salimans. “Daarbij konden we aantonen dat lichaamsbeweging een impact heeft op de genetische code van het immuunsysteem en de immuunrespons en zo gunstige effecten teweegbrengt in het bloed. Daarnaast hebben we tijdens mijn doctoraal proefschrift een systematische literatuurstudie uitgevoerd die bevestigde dat in perifere weefsels, zoals de huid, een snellere wondgenezing en een betere huidhistologie werd waargenomen na het trainingsprogramma, hetgeen een interessant topic is om verder te onderzoeken”

Substantiële effecten

Die effecten zijn substantieel. Bij ouderen - ​ ouderen die voordien nauwelijks aan sport ​ deden - die een intensieve training doorliepen, was de immuunrespons na drie maanden aanzienlijk beter dan bij ouderen die een minder intensieve krachttraining achter de rug hadden. Uit het onderzoek bleek ook dat weerstandstraining de aanwezigheid van ontstekingsgerelateerde genen in de bloedsomloop gunstig beïnvloedt.

“Voorwaarde is dus dat de intensiteit voldoende hoog is”, zegt Lene Salimans. “We spreken dan over drie keer per week gedurende een uur aan krachttraining doen tegen 80 procent van uw maximale kracht. Het volstaat niet om naar de bakker of de beenhouwer te stappen, al is dat natuurlijk ook gezond. Eigenlijk mogen oudere mensen hun spieren niet laten inslapen en moeten ze hun kracht op geregelde basis gebruiken en uitdagen. De nieuwe inzichten geven aan dat intensieve krachttraining zeker thuishoort in een uitgebalanceerd en op maat gemaakt trainingsprogramma en gebruikt kan worden als aanvullende, niet farmacologische therapie, om het immuunsysteem te boosten en ontstekingen te verminderen.”

Het PhD-project van Salimans maakt deel uit van het Senior Project Intensive Training (SPRINT) onderzoek, dat het effect van weerstandsoefeningen op het immuunsysteem en de immuunreactie bij oudere volwassenen onderzoekt. Het SPRINT-team zoekt overigens nog deelnemers. Meer informatie is te vinden op deze website. 

Dr Lene Salimans (foto VUB)