Dr. Julie Spoden, hoofd van de vaccinatiecel van de Société Scientifique de Médecine Générale (SSMG), heeft van vaccinatie haar speerpunt gemaakt. Niet alleen omdat huisartsen daar volgens haar een essentiële rol in spelen, maar ook omdat zij de enigen zijn die een volledig beeld hebben van de gezondheidstoestand van hun patiënten.

Volgens de laatste gezondheidsenquête in België waren in 2018 maar 46% van de mensen die risico liepen en 65% van de gezondheidswerkers gevaccineerd. Dat is ruim onder de 75% die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vooropstelt voor die doelgroepen. Die cijfers zijn uiteraard koren op de molen van dr. Spoden, een gepassioneerde vrouw, die overigens blij is dat de Nobelprijs voor de Geneeskunde overhandigd is aan de pioniers van mRNA-vaccins.

Huisarts zijn, haar passie
“Mijn eerste stage huisartsgeneeskunde bij dr. Paul Kelchtermans in Anderlecht sterkte me in mijn keuze om huisartsgeneeskunde te gaan doen in een groepspraktijk.”

Ze liep ook stages huisartsgeneeskunde in het Centre de Santé du Miroir in de Marollen en daarna bij dr. Stéphane Baeyens in Schaarbeek. In 2014 startte ze haar assistentschap in het Maison Médicale Jean Jaurès bij dr. Catherine Scott, dr. Anna Schmutz, dr. Emilie Desbonnez en dr. Nathanaëlle Caprace. Daar was ze de eerste assistente. “Ze vonden het belangrijk dat ik mijn tweede jaar in een andere praktijk zou afwerken en zo ben ik terechtgekomen in een medisch huis, dat tegen een forfaitaire vergoeding werkt.”

Nadat ze haar diploma behaalde, ging ze bijna 10 jaar in een medisch huis aan de slag, dat werkt tegen een forfaitaire vergoeding. Sinds dit jaar is ze actief in een groepspraktijk die ze opstartte in Louvain-la-Neuve om de patiënten van dr. Verdin en dr. Mairesse op te vangen. “Het huis met de praktijkruimte heeft een toegang voor mensen met een beperkte mobiliteit (ook de wc), want huisartsgeneeskunde moet toegankelijk zijn voor iedereen, op alle vlakken”, onderstreept ze.

Ondertussen is de cirkel rond en is ze zelf stagemeester, waarbij ze met heel veel zin haar enthousiasme overdraagt.

Vaccinatie als speerpunt
Een patiënte zei haar ooit dat ze haar kind zou doden door al die vaccins. Ze schrok erg door die reactie en schreef  daarom haar eindwerk met als titel omgezet naar het Nederlands: 'Vaccinatie bij kinderen in vraag gesteld in een huisartsenpraktijk van de Franse Gemeenschap'. In 2017 beloonden de lezers van Artsenkrant haar daar trouwens voor.

Ze besloot om meer kennis te verwerven over vaccinatie, bijvoorbeeld via het Symposium Vaccination Saint-Valentin, georganiseerd door de Groupe Interuniversitaire d’Expert en Vaccinologie (GIEV) van ULB-UCLouvain-ULiège voor het Franstalige landsgedeelte. Door haar kennis te verspreiden trok ze de aandacht van dr. Thierry Vanderschueren van de SSMG, die haar 'aanwierf' om een vaccinatiecel op te starten. Zo is ze dan de SSMG gaan vertegenwoordigen in de Hoge Gezondheidsraad in de vaccinatiecel, waar ze haar ervaring bijbracht als vaccinerend arts bij de Franstalige tegenhanger van Kind en Gezin (ONE).

Die ervaring stoelt vooral op “goede informatie zodat patiënten een beslissing kunnen nemen met kennis van zaken”. Onder toezicht van de SSMG organiseert ze ook een opleiding vaccinatie voor assistenten huisartsgeneeskunde. Op die dag wordt informatie gegeven over goede basispraktijken en de ‘juiste’ vragen die je aan patiënten moet stellen, en houdt ze samen met de SSMG webinars over vaccinatie (onlangs was er nog een over misvattingen) en over wat er in de praktijk kan worden gedaan om patiënten beter te vaccineren en tot een betere dekkingsgraad te komen.

Patiënten informeren is essentieel
De huisarts speelt een grote rol op het vlak van vaccinatie, maar “heeft daar niet altijd de tijd voor”, betreurt ze. Of het nu gaat om kinderen, tieners, zwangere vrouwen (“niet alle gynaecologen raden hun patiënten aan zich te laten inenten tegen kinkhoest. Nochtans is die vaccinatie essentieel bij elke zwangerschap”), bejaarden, mensen die een verre reis gaan maken, enz. en ongeacht de reden van de consultatie, ze maakt er een punt van eer van om na te vragen welke vaccins ze al hebben gehad, ze informatie te geven over herinneringsinjecties en over wat ze kunnen verwachten van de komende vaccins. In ons land is er helaas nog geen register waarin alle vaccinaties systematisch worden bijgehouden. Dat maakt het moeilijk om een overzicht te krijgen en het kan soms leiden tot overvaccinatie (bv. tegen tetanus). “De WHO stelt dat vaccinatie jaarlijks 2-3 miljoen mensenlevens redt. Dan moeten we als huisartsen toch iets doen”, vervolgt ze. E-VAX 2.0 is echter bijna operationeel en zou uiteindelijk worden gekoppeld aan het ‘Réseau Santé’, wat het werk veel gemakkelijker zal maken.

De Hoge Gezondheidsraad is zich zeer goed bewust van het belang van vaccinatie en stelt dan ook geen vaccin meer voor per leeftijdsgroep, maar levenslang en continu. “Je moet dus elke gelegenheid aangrijpen om over vaccinatie te spreken en deuren te openen. Geef echter niet te veel informatie in een keer, want dan dreigt de patiënt erin te verzuipen. Zelf maak ik bij elke consultatie een stand van zaken op inzake vaccinatie, tenzij de patiënt algemeen te slecht is (hoge koorts, pijn enz.). We mogen ook niet vergeten dat we via het ONE in de Franstalige Gemeenschap beschikken over gratis vaccins voor patiënten van 0 tot 18 jaar.”

Moet vaccinatie voorbehouden blijven voor artsen?
“Ik heb het al zo druk, dus ik vind het zeer goed dat verpleegkundigen en apothekers zouden mogen vaccineren. Maar de apothekers zouden daarbij enkel een uitvoerende rol mogen spelen. Vaccinatie is een belangrijk moment in de huisartsgeneeskunde. Je kan daarvan gebruik maken om bijkomende vragen te stellen. Ik vind dat de huisarts het initiatief tot vaccinatie moet nemen en de vaccinatie dan eventueel door iemand anders kan laten uitvoeren. Het voorstel van de minister is zeker waardevol, maar het huidige kader is nog niet voldoende afgebakend”, zegt ze en ze verwijst daarbij ook naar de stellingname van de SSMG: die vindt dat de minister concrete maatregelen zou moeten nemen om een voldoende hoge vaccinatiegraad te bewerkstelligen in plaats van enkel maar apothekers toe te staan om te vaccineren. De SSMG raadt met name het volgende aan:

• afschaffing van het remgeld voor risicogroepen om het vaccin gratis te maken. Dat zou de toegang tot vaccinatie verhogen;
• beschikbaarheid van een voorraad vaccins in de huisartsenpraktijken. Dat biedt de mogelijkheid patiënten te vaccineren die om andere redenen op spreekuur komen;
• een goede communicatiecampagne van de overheid om het publiek te informeren en het vertrouwen in artsen te versterken als betrouwbare bronnen van gezondheidsinformatie in België;
• uitbreiding van de ondersteunende maatregelen voor andere dure, maar toch essentiële vaccins zoals het pneumokokkenvaccin.