Bij de voorstelling van het document ‘Huisarts visie 2030’ sprak Roel Van Giel, voorzitter Domus Medica, deze rede uit. Met enkele uitspraken die bleven hangen, zoals dat de situatie voor de huisartsen waarschijnlijk eerst nog zal verergeren. En dat een van de oorzaken ligt in de stilstand in het sociaal overleg tussen zorgverleners en ziekenfondsen. En: Vlaanderen moet dringend een betonstop invoeren op megalomane ziekenhuizen.

"Medisch generalist, gepersonaliseerde zorg, teamspeler, public health en vooral goesting. Dat is de unieke positie van de huisarts in 2030. De wereld zal tussen nu en 2030 nog grondig veranderen, de huisarts zal zich moeten aanpassen. Nieuwe werkvormen, nieuwe tools, nieuwe verwachtingen moeten worden ingebouwd in de dagelijkse praktijkvoering. Dit visiedocument is geen eindpunt maar een werkdocument."

"De problemen van de huisartsen nog even in een notendop: huisartsen geven aan tegen hun limieten aan te botsen. Meer en meer signalen zijn er dat patiënten geen nieuwe huisarts meer vinden. Vanuit spoeddiensten en de tweede lijn komen almaar meer signalen dat patiënten niet meer terecht kunnen bij hun huisarts en rechtstreeks die tweede lijn consulteren."

"Huisartsen krijgen zo het gevoel niet gehoord te worden en de problemen waarmee ze dagelijks geconfronteerd worden, niet gezien te hebben. We hebben jullie wel degelijk gehoord en tientallen medewerkers zoeken oplossingen voor de problemen. Dat goed communiceren naar de huisartsen blijft een aandachtspunt."

"Communicatie wordt vaak ook bemoeilijkt omdat de resultaten in kleine stapjes komen na lange en moeizame processen. Soms komt er geen oplossing in het Riziv wegens de institutionele complexiteit of  omwille van het protectionisme van de beroepsgroepen dat dan belangrijker is dan de oplossing van de problemen."

"Soms zijn er ook geen snelle oplossingen. Neen, het ingangsexamen afschaffen leidt niet automatisch tot meer huisartsen al moeten we wel kijken of dat examen de beste artsen selecteert; neen, een inkomensverhoging zal ook niet automatisch alle laatstejaarsstudenten voor huisartsgeneeskunde doen kiezen, al moet het inkomen van sommige specialisten gecorrigeerd worden; neen, geen enkele praktijkvorm is beter dan de andere."

Eerst nog erger

De harde realiteit is dat de situatie waarschijnlijk eerst nog zal verergeren. Tot 2026-2027 zal het aantal voltijds equivalente huisartsen verder dalen ondanks de toename van de instroom. We moeten naar systemische oplossingen voor 2030 en noodoplossingen voor de korte termijn. Een niet onbelangrijk deel van de burgers zal de komende jaren geen vaste huisarts hebben. We mogen deze groep niet achterlaten. Noodoplossingen bestaan vandaag al. "

"We zullen het recht op zorg moeten garanderen naast het recht op een evenwichtig leven voor de huisartsen. De kwaliteit van deze noodzorg zal de kwaliteit van de huidige zorg niet evenaren, maar geen zorg is nog slechter. Wij willen die huisartsen blijven die elke dag weer met heel veel goesting aan hun taak beginnen."

"Dat vergt een aantal fundamentele beslissingen die jaren geleden genomen hadden moeten worden. Dat ze er niet kwamen, is deels het gevolg van gebrek aan politieke moed, maar ook deels van de stilstand in het sociaal overleg tussen zorgverleners en ziekenfondsen, die er niet meer in slagen om grote hervormingen uit te tekenen en de zorgsector paraat te maken voor de toekomst."

Een aantal werven:

Meer huisartsen opleiden. Een quotastijging zoals recent beslist door minister Vandenbroucke, is goed. Maar die heeft pas resultaat over zes tot negen jaar. Ondertussen moeten de subquota veel strenger zodat minder studenten kunnen specialiseren. We zullen werkloze specialisten moeten omscholen tot huisartsen. Ook wij als huisartsen moeten aan de bak. Alle studenten moeten in contact komen met de huisartsgeneeskunde, dus moet de verplichte stage terug ingevoerd worden. Huisartsen te velde moeten dus veel meer stageplaatsen aanbieden aan de universiteiten.

De ondersteuning van de huisartsenpraktijk: een stijging van het aantal huisartsen lost niet alle problemen op. We moeten meer patiënten per huisarts verzorgen wat maakt dat we meer zaken moeten delegeren. Elke praktijkvorm heeft nood aan zowel administratieve als verpleegkundige ondersteuning. Dat proces kan worden versneld door een uitbreiding van de Impulseofinanciering en de invoering van een nieuwe zorgberoep: praktijkassistenten. Belangrijk is dat de verschillende artsensyndicaten bij de begrotingsbesprekingen 2023 eindelijk duidelijke keuzes durven maken en een financiering opzetten voor verpleegkundigen in de huisartsenpraktijk. De roep van het veld is heel groot.

Nieuwe infrastructuur. Vandaag geeft Vlaanderen honderden miljoenen uit aan grote nieuwe ziekenhuizen waarvan er over tien à 15 jaar een deel zullen leegstaan. Meer daghospitalisatie en kortere verblijfsduren maken dat patiënten minder in ziekenhuizen zullen verblijven. Beter voor de patiënt, maar ook met een intensievere opvolging door de eerste lijn. Vlaanderen moet dus dringend een betonstop invoeren op megalomane ziekenhuizen ten voordele van de huisartseninfrastructuur. Lokale besturen kunnen een aangepast ruimtelijk uitvoeringsplan uitrollen ten gunste van plaatselijke huisartsenpraktijken in plaats van die initiatieven af te remmen zoals nu vaak gebeurt.

Een duidelijk takenpakket. Voor welke zorg zijn we het eerste aanspreekpunt? Op basis daarvan kun je ook een aantal taken delegeren. Deze takenlijst moet continu geüpdatet worden. Voorbeeld: welke rol nemen we op in de thuishospitalistatie? Wie volgt patiënten op die gekoppeld zijn aan medical devices?

De wachtdiensten draaiend houden. We moeten die blijven garanderen om onze positie in het zorglandschap te behouden. Enkele mogelijke snelle maatregelen: de uitrol van 1733 over het hele land. Een prioriteit om elke patiënt al te triëren alvorens die een wachtdienst/post heeft gezien. Bijna elke plek in Vlaanderen is nu gedekt door een wachtpost, maar het systeem moet nog verder uitgebouwd worden, bijvoorbeeld voor de samenwerking tijdens nachtelijke uren. Een wachtdienstvergoeding per uur zoals voor onze collega’s spoedartsen is hier aangewezen.

De kringen ondersteunen. De kringen blijven een onmisbare schakel op tal van vlakken. Onder meer tijdens de covid- en Oekraïnecrisis bewezen de kringen dat ze de draaischijf waren. Dat vergt investeringen van Vlaanderen in plaats van de jarenlange bezuinigingen.

Administratieve vereenvoudiging (zie ook de Blauwe krokodil) maar alle initiatieven ten spijt zal er altijd een deel administratie onvermijdelijk blijven.

"Dit alles onderstreept het belang van de New Deal die uitgebouwd wordt in vijf werkgroepen."