De nieuwe antibiotica-kwaliteitsindicatoren, waarover het Riziv enkele dagen geleden communiceerde, worden vandaag al van kracht want ze staan in Het, Staatsblad. Zijn niet inbegrepen: de geneesmiddelen die in het ziekenhuis worden afgeleverd en de geneesmiddelen die worden afgeleverd door een open officina zonder tegemoetkoming van het Riziv. De indicatoren gelden voor de artsen-voorschrijvers  000, 001, 002, 003, 004, 005, 006, 008 en 009.

De indicatoren slaan dus op het voorschrijfgedrag van deze artsen en vallen de situeren in de focus op appropriate care - de juiste zorg op de juiste plaats op het juiste moment en aan de juiste prijs, om efficiëntiewinsten te genereren.
De aldus vrijgekomen middelen worden terug geïnvesteerd binnen de gezondheidszorg, heet het. Voor de duidelijkheid: Indicatoren zijn niet absoluut, waarbij gemotiveerde uitzonderingen steeds mogelijk blijven. In die zin is een indicator een verantwoordingsdrempel.
De waarde van een indicator wordt berekend op basis van wetenschappelijke reviews en data-analyses in overleg met de beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen.
Het rapport van het Rekenhof "Beleid inzake het voorschrijven en afleveren van antibiotica" van december 2022  formuleerde hieromtrent twintig aanbevelingen gericht aan de diverse gezondheidsadministraties. Het Riziv wordt hierbij gevat door de aanbevelingen 6, 9, 10 en 11:

• 6: voorschrijvers van antibiotica verplichten de goede praktijken toe te passen of te vermelden waarom ze ervan afwijken.
• 9: acties opzetten om de goede praktijken te evalueren en te controleren, zoals de actie die de DGEC al heeft uitgevoerd, in afwachting van bruikbare indicatoren van manifeste afwijking.
• 10: de wettelijk voorgeschreven indicatoren van manifeste afwijking definiëren op basis van de beschikbare gegevens.
• 11: voorschrijvers die de goede praktijken inzake antibiotica niet volgen, controleren via indicatoren van manifeste afwijking.

Om daartoe te komen, moeten er eerst indicatoren van manifeste afwijking worden gedefinieerd (= aanbeveling 10).
De NRKP (Nationale raad voor kwaliteitspromotie) formuleerde reeds een aantal aanbevelingen die werden gedeeld met het huisartsenkorps in januari 2019.

Verantwoordingsdrempel bovenop aanbevelingen
Die aanbevelingen worden nu grotendeels hernomen, evenwel met het invoeren van een verantwoordingsdrempel, aan de hand van een recente data-analyse en nationale en internationale richtlijnen.
De bestaande richtlijnen op basis van de onderzoeksresultaten opgenomen in de `Eurobarometer' en gevalideerd door de ECDC (European Centre for Disease prevention and Control) en aanbevelingen door BAPCOC (Belgische Commissie voor de coördinatie van het antibioticabeleid) worden opgevist om deze verantwoordingsdrempel te bepalen.
Minstens 40% van de voorgeschreven antibiotica zijn overbodig bevonden.
Er wordt één kwantitatieve indicator gedefinieerd (per leeftijdscategorie) naast twee kwalitatieve indicatoren (zonder leeftijdscategorie).
Het invoeren van indicatoren is slechts één van de hefbomen om het overbodig antibioticagebruik tegen te gaan.
Bijkomende flankerende maatregelen moeten worden genomen in andere werkgroepen, maar vallen buiten de missie van de NRKP.
Men beoogt een drastische vermindering van overbodige antibioticavoorschriften om onder meer de antibioticaresistentie in te dijken en de nosocomiale infecties maximaal te vermijden.
België kent jaarlijks een geschat aantal van 530 overlijdens te wijten aan de gevolgen van antibiotica-resistentie.
De Nationale raad voor kwaliteitspromotie stelde de volgende indicatoren vast:
Kwantitatieve indicator per leeftijdscategorie
Indicator 1:
pat_(≥ 15jaar)_AB/pat_(≥ 15jaar)_farma spec ≤ 23%
pat_(≤ 14jaar)_AB/pat_(≤14jaar)_farma spec ≤ 45%
waarbij:
- pat_AB = aantal patiënten met een voorschrift voor een terugbetaald antibioticum (ATC J01)
- pat_farma spec = aantal patiënten met een voorschrift voor een terugbetaalde farmaceutische specialiteit (geneesmiddelen met terugbetalingscategorie 0750514, 0750536, 0750551, 0750573, 0750595, 0753476, 0753491, 0758015, 0758030, 0758052, 0758074, 0758096, 0758111, 0758133)
Kwalitatieve indicatoren
Indicator 2:
DDD amoxi/DDD amoxi + DDD amoxiclav ≥ 80 %
waarbij:
- DDD amoxi = aantal DDD aan voorgeschreven en terugbetaalde amoxicilline (ATC J01CA04)
- DDD amoxiclav = aantal DDD aan voorgeschreven en terugbetaalde amoxicilline geassocieerd met clavulaanzuur (ATC J01CR02)
Indicator 3:
DDD tweedelijnsAB/DDD AB ≤ 20 %

DDD = defined daily doses
ATC = anatomical therapeutic chemical (classification

De waarde van elke indicator wordt berekend per kalenderjaar met de gegevens over de voorschrijver die beschikbaar zijn in de Farmanet-databank (artikel 165 GVU-wet, enkel en alleen de farmaceutische specialiteiten).
Dat houdt onder meer in dat er geen informatie beschikbaar is over de indicatie voor het voorschrift of over de eventuele comorbiditeit die aanwezig is bij de patiënt.
Farmanet dekt de afleveringen in de open officina's, die door het Riziv zijn terugbetaald.

Zijn dus niet inbegrepen: de geneesmiddelen die in het ziekenhuis worden afgeleverd en de geneesmiddelen die worden afgeleverd door een open officina zonder tegemoetkoming van het Riziv.
De indicatoren zijn van toepassing op de artsen-voorschrijvers met de bevoegdheidscodes 000, 001, 002, 003, 004, 005, 006, 008 en 009 vanaf de datum van publicatie in het Belgisch Staatsblad.

> Nieuwe indicatoren moeten verkeerd gebruik antibiotica terugdringen