In 2023 realiseerden de algemene ziekenhuizen een omzet van €20,50 miljard, maar boekten ze slechts een marge van €825 miljoen. Uit het ^30e Maha Report van Belfius blijkt dat hun financiële gezondheid erg kwetsbaar blijft. Een andere belangrijke bevinding is dat de samenstelling van de omzet van een ziekenhuis sinds 1999 aanzienlijk is veranderd. Vorig jaar stegen de honoraria van artsen met 8,7% tot €7.885 miljoen. Gemiddeld is de medische beroepsgroep goed voor 38,4% van de ziekenhuisomzet.

Het goede nieuws voor de ziekenhuissector is dat zijn omzet en activiteit in 2023 een stijgende lijn vertonen. Deze twee positieve trends worden getemperd door de aanzienlijke stijging van de kosten.

"In 2023 zal het verlies op de gewone bedrijfsopbrengsten licht verbeteren tot 174 miljoen euro. Als we rekening houden met het uitzonderlijke resultaat, blijft het eindsaldo positief. In feite is er een lichte verbetering ten opzichte van vorig jaar. De jaarwinst steeg van 37 miljoen euro naar 82 miljoen euro, wat nog steeds erg weinig is (0,4%) op een omzet van 20,5 miljard euro”, aldus de auteurs van de Maha-studie. "De bruto bedrijfswinst van €825 miljoen ziet er positief uit, maar is €50 miljoen lager dan in 2022. Op een omzet van €20,50 miljard is een marge van €825 miljoen erg fragiel."

Toename daghospitalisatie
De ziekenhuisactiviteit neemt toe. "Ten opzichte van 2019 is het aantal ziekenhuisopnames met 266.000 gestegen tot een totaal van 3,6 miljoen. Deze stijging is voornamelijk te wijten aan de overgang naar chirurgische en niet-chirurgische daghospitalisatie”, staat in het rapport te lezen. "De optelsom van conventionele ziekenhuisopnames en daghospitalisaties laat vorig jaar een stijging zien van 7,9% ten opzichte van 2019. De toename van dagopnames leidt tot een afname van het aantal opnamedagen. Daarnaast zijn de standaard opnamedagen korter. Het aantal opnamedagen in algemene ziekenhuizen daalde met 4,9% ten opzichte van 2019."

Bij chirurgische ziekenhuisopnames daalde de verblijfsduur van 7,3 naar 4,1 dagen. De grootste daling vond plaats in de geriatrie. In 2001 lag het gemiddelde aantal dagen dat in het ziekenhuis werd doorgebracht nog op 25,6, vergeleken met 16,1 in 2023.

"De overgang naar dagziekenhuizen vindt plaats in alle ziekenhuizen, maar is in sommige meer uitgesproken. Bijna een vijfde van de ziekenhuizen voert meer dan 70% van de behandelingen uit in dagziekenhuizen."

Net als in 2022 is de kostenstijging in 2023 te wijten aan de aanhoudende stijging van de voedsel- en energieprijzen en vooral aan de personeelskosten. "Algemene ziekenhuizen geven in totaal bijna 9 miljard euro uit aan verloning, een stijging van 6,6%. Dit jaar kunnen we verwachten dat de personeelskosten met nog eens 5,3% zullen stijgen”, waarschuwen de verslaggevers.

Aandeel artsen blijft stabiel
Ter gelegenheid van de publicatie van het dertigste rapport - dat in de loop der jaren de bijbel is geworden voor ziekenhuismanagers - maakten de Belfius-experts een aantal historische vergelijkingen. "Wat blijkt is dat de samenstelling van de omzet van een ziekenhuis aanzienlijk is veranderd sinds 1999. Farmaceutische producten vertegenwoordigen nu naar schatting 20,5% van de omzet en zijn het sterkst gestegen. Het aandeel van de honoraria van artsen is in dezelfde periode ongeveer 38,4% gebleven."

In 2023 stegen de honoraria van artsen met 8,7% tot €7.885 miljoen. "Deze stijging was vooral te danken aan de indexering van de honoraria, die met enige vertraging werd toegepast. Er was ook een lichte toename van de activiteit. De inkomsten uit kamersupplementen en aanvullende producten stegen met 15,8% tot 145 miljoen euro”, aldus de auteurs, die verwachten dat de honoraria in het lopende boekjaar tot 2024 met nog eens 8,2% zullen stijgen (met name na een indexering van 6,05%).

Het budget voor financiële middelen (BFM) is met 8% gestegen nadat het in 2022 al een stijging van 10,4% had laten zien als gevolg van de hoge indexering van salarissen. "Voor 2024 voorspellen we een beperkte stijging van 2% in de BFM. De BFM, die tot 2002 de prijs van een dag ziekenhuisopname vertegenwoordigde, is gedaald van 42,1% naar 36,9%.

Daarentegen vertegenwoordigden de inkomsten uit apotheken 13,2% van de ziekenhuisomzet in 1999, vergeleken met 20,1% in 2023.

Stijgende IT-kosten
In 2023 zullen de uitgaven het sterkst stijgen bij de zogenaamde “overige aankopen”. "Deze stegen met 12,8% tot €1.307 miljoen. Hieronder vallen uitgaven voor elektronische patiëntendossiers en cyberbeveiligingsmaatregelen. De uitgaven aan farmaceutische producten stegen ook, met 11,2%. Ziekenhuizen kochten geneesmiddelen ter waarde van €4.221 miljoen. De honoraria van artsen stegen met 11,3% tot €4.902 miljoen.”

De sterke kostenstijging leidde tot een verslechtering van het bruto bedrijfsresultaat met 3,6%.

Het Maha-rapport onthult grote verschillen in de financiële prestaties van ziekenhuizen. "De trend is echter duidelijk: het aantal verlieslatende ziekenhuizen neemt elk jaar toe. In 2019 was dit een derde van de ziekenhuizen, terwijl dit in 2023 meer dan de helft zal zijn. Als we rekening houden met ziekenhuizen met een gewoon bedrijfsresultaat van minder dan 1% van de omzet, voldoet 76% van de ziekenhuizen niet aan de norm die wordt beschouwd als financieel gezond."

Lees ook:
> 75% van de Brusselse ziekenhuizen in het rood
> Ziekenhuishervorming: “We staan met onze rug tegen de muur” (Dr. Ph. Devos)
> Retrocessies en honorariumsupplementen: de minister roept op tot meer transparantie