Mutaties in een gen maken mensen na een herpesinfectie vatbaar voor de dodelijke hersenziekte encefalitis. Dat blijkt uit een grote studie door onderzoekers van het VIB-UGent Centrum voor Inflammatieonderzoek, Universiteit Gent, Universitair Ziekenhuis Gent en het Cleveland Clinic Florida Research and Innovation Center, die gepubliceerd werd in Science Immunology.

Zowat twee op de drie mensen wereldwijd zijn besmet met het herpes simplex virus 1 (HSV-1). In de meeste gevallen verloopt zo'n infectie asymptomatisch, maar jaarlijks leidt bij 1 op de 250.000 tot 1 op de 500.000 mensen deze infectie tot een potentieel dodelijke hersenontsteking (encefalitis). Eerder onderzoek ontdekte aangeboren fouten in bepaalde aspecten van het immuunsysteem die de kans op het ontwikkelen van encefalitis n a HSV-1-infectie vergroten.

Door het immuunsysteem en het DNA van een jonge Belgische patiënt met herpes simplex encefalitis te onderzoeken, hebben de wetenschappers specifieke mutaties geïdentificeerd die geassocieerd zijn met herpes-geïnduceerde encefalitis. De onderzoekers vonden mutaties in het gen 'GTF3A', dat een molecuul (TFIIIA) codeert dat helpt om andere genen tot expressie te brengen. Bij mensen met de GTF3A-mutaties blijkt TFIIIA minder actief te zijn en lijkt het de kans op herpes simplex encefalitis te vergroten.

De onderzoekers identificeerden een pseudogen, ooit beschouwd als 'junk'-DNA, als "de onverwachte clou die de puzzel oploste". Tijdens herpesinfecties bij gezonde personen activeert TFIIIA het pseudogen. Dit pseudogen waarschuwt het immuunsysteem voor de aanwezigheid van herpes. Wanneer GTF3A gemuteerd is, wordt het pseudogen niet geactiveerd en kan het immuunsysteem ons niet beschermen tegen herpes.

"Onze ontdekkingen tonen ons een volledig nieuwe manier waarop ons immuunsysteem ons kan beschermen tegen virussen zoals herpes", zegt dr. Leslie Naesens van het VIB-UGent Centrum voor Inflammatieonderzoek. "In plaats van het virus zelf op te sporen, zoekt ons immuunsysteem naar andere soorten gevaarsignalen, die blijkbaar zelfs van binnenuit kunnen komen. Het is een van deze bevindingen die ons leert hoe ingenieus onze immuniteit virussen detecteert die constant proberen ons immuunsysteem te misleiden."

"De studie helpt ons beter te begrijpen waarom bepaalde mensen selectief kwetsbaar zijn voor herpes simplex-encefalitis en resistent zijn tegen andere invasieve virale infecties", zegt prof. dr. Filomeen Haerynck, hoofd van het PID-onderzoekslab aan de Universiteit Gent. "Deze bevindingen bieden veel families de mogelijkheid van moleculaire diagnose en erfelijkheidsadvisering, waardoor jaarlijks 16.000 - 32.000 gevallen van herpes simplex encefalitis voorkomen kunnen worden.