Als er geen actie wordt ondernomen tegen antibioticaresistentie, zullen er volgens de WHO wereldwijd in 2050 jaarlijks 10 miljoen mensen overlijden aan infecties. Dat is meer dan er nu jaarlijks aan kanker overlijden en maakt bestrijding van antibioticaresistentie één van de topprioriteiten in de gezondheidszorg.

Daarom werd op 29 januari 2019 in het Europese parlement een rondetafel gehouden met als thema: “Patterns to tackle antimicrobial resistance: Designing effective Healthcare Acquired Infection prevention and control programmes in Europe”. Deze ronde tafel werd ingeleid door mevrouw Lieve Wierinck, Europees parlementslid (ALDE Belgium) op initiatief van het European Network for a Safer Healthcare (ENSH).

Andrea Ammon, directeur van het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) schetste de “niet mis te verstane” resultaten van een Europese retrospectieve studie (1) die in november vorig jaar in de Lancet Infectious Diseases is gepubliceerd.

België: 12.900 infecties

In 2015 waren er in de EU + EEA (EU + Noorwegen en Ijsland) bijna 672.000 infecties te wijten aan een bacterie die resistent was voor de werking van een of meer antibiotica; voor België komt dit jaarlijks neer op ongeveer 12.900 infecties met resistente bacteriën (voor Nederland slechts 5.000 infecties).

Van ditzelfde aantal infecties in de EU + EEA overleden er naar schatting een 33.000 mensen. In 2007 waren dat er nog maar 25.000. Voor België komt dit neer op 530 sterftegevallen te wijten aan infecties ten gevolge van antibioticaresistentie (voor Nederland zijn dit er 206).

Een opvallend bijkomend gegeven is dat ongeveer driekwart van de aandoeningen met antibioticaresistente kiemen ontstaan in ziekenhuizen of in andere gezondheidsinstellingen.

Naast het aantal sterftegevallen In 2015 veroorzaakten de infecties met resistente bacteriën in de EU + EEA ook een aanzienlijke ziektelast, uitgedrukt in 875.000 verloren gezonde levensjaren (Disability Adjusted Life Years of DALYs). In België betekent dit 110 DALYs per 100.000 inwoners (voor Nederland daarentegen amper 30 DALYs per 100.000 inwoners).

Mogelijke oplossingen

De deelnemers aan de rondetafel wijzen op drie mogelijke oplossingen voor het probleem van antibioticaresistentie:

1.    Antibiotica moeten met mate en alléén worden voorgeschreven als het écht nodig is

2.    Er moet worden gezorgd voor een goede infectiepreventie en voor controlemaatregelen

3.    Er moet meer ingezet worden op onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe antibiotica.

Concreet is ook het volgende te overwegen, als dat al niet het geval is:

In de eerste plaats moet het risico op infecties zo klein mogelijk worden. Dat kan door strenge hygiënemaatregelen zoals handhygiëne in de ziekenhuizen aan te houden en door de procedures voor vasculaire toegang en chirurgische ingrepen zo veilig mogelijk te maken.

Daarnaast speelt diagnostiek een belangrijke rol: een accurate screening en detectie van patiënten met een resistente infectie; een snelle identificatie via moleculaire diagnostiek als PCR en gevoeligheidsbepaling van micro-organismen zodat de correcte therapie sneller kan gestart worden of de bestaande therapie sneller kan aangepast worden naar een meer adequaat antibioticum en/of een antibioticum met een smaller spectrum.

Misschien moeten volgende maatregelen in overweging genomen worden:

• een verplichte deelname van de zorginstellingen aan de surveillancesystemen van zorginfecties door Sciensano en/of
• een toezicht op het gebruik van antibiotica en de monitoring van de resistentie zoals nu gestart wordt in Nederland met het TIRZA project.

Misschien een tip voor de Minister van Volksgezondheid om, naar analogie met Duitsland, sepsis als kwaliteitsindicator op te nemen in de P4P-financiering van de ziekenhuizen.

Hans Hellinckx, Public Policy & Governmental Affairs BD Benelux (Kiestra) vertolkt hier de mening van de medtech industrie.

(1) Alessandro Cassini, Liselotte Diaz Högberg, Diamantis Plachouras, Annalisa Quattrocchi, Ana Hoxha, Gunnar Skov Simonsen, Mélanie Colomb-Cotinat, Mirjam E Kretzschmar, Brecht Devleesschauwer, Michele Cecchini, Driss Ait Ouakrim, Tiago Cravo Oliveira, Marc J Struelens, Carl Suetens, Dominique L Monnet. Attributable deaths and disability-adjusted life-years caused by infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU and the European Economic Area in 2015: a population-level modelling analysis. The Lancet Infectious Diseases Volume 6, Issue 9, PE934-E935, September 01, 2018

www.thelancet.com/infection Published online November 5, 2018 p. 1-11 http://dx.doi.org/10.1016/S1473-3099(18)30605-4