Een project in Henegouwen om apothekers patiënten te laten screenen op tonsillitis en te adviseren over de noodzaak om antibiotica voor te schrijven, leidt tot discussie.

De Unie van Apothekers van West-Henegouwen (UPHOC) heeft in samenwerking met de Universiteit van Bergen en ondersteund door de Ethische Commissie van het Erasmus Universitair Ziekenhuis een profproject gelanceerd. Het programma om in apotheken te screenen op bèta-hemolytische streptokokken tonsillitis om de overconsumptie van antibiotica terug te dringen en, indien nodig, de snelle inname ervan te bevorderen, stuit over de taalgrens op kritiek.

Dat blijkt uit een brief van dr. David Simon, huisarts in Colfontaine, aan de Franstalige collega’s van Medi-Sphère. "Ik betwijfel het belang van zo’n proefproject waarbij apothekers patiënten zouden adviseren om ‘snel’ hun huisarts te raadplegen wegens een positieve test waarvan het gebrek aan toegevoegde waarde al meer dan tien jaar is aangetoond", schreef hij. 

Die uitspraak is gebaseerd op een analyse die in 2014 werd gepubliceerd in Minerva, een Belgisch tijdschrift voor Evidence-Based Medicine. Het artikel herinnerde eraan dat noch de Wetenschappelijke Vereniging voor Algemene Geneeskunde (SSMG), noch de Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid (BAPCOC), noch hun Nederlandse tegenhangers het gebruik van klinische scores of sneltests aanbeveelt voor de behandeling van keelpijn. Een studie gepubliceerd in het British Medical Journal in 2013 meldde eerder het gebrek aan toegevoegde waarde van die hulpmiddelen bij de beslissing om wel of niet antibiotica voor te schrijven. 

"Bacteriële tonsillitis (…) verloopt meestal binnen 3-4 dagen gunstig, zelfs als er geen antibiotica zijn", erkent de UPHOC. Maar tegelijk benadrukt de brief dat bij een positieve diagnose ‘snel antibiotica moeten worden ingenomen’. ‘Hoe kan een dergelijk project gerechtvaardigd worden als wetenschappelijke gegevens aantonen dat die sneltesten de zorg niet verbeteren, maar integendeel het risico inhouden dat onnodige consultaties toenemen en het groeiende wantrouwen tussen patiënten en artsen wordt versterkt’, zegt dr. Simon.

Het protocol bepaalt dat apothekers een sneltest uitvoeren - die 5 à 10 euro kost - bij patiënten van 3 tot 15 jaar of bij volwassenen met symptomen zoals koorts, gevoelige cervicale lymfadenopathie of ettering van de amandelen. Als de test positief is, wordt de patiënten gevraagd snel hun huisarts te raadplegen om te beoordelen of het gebruik van antibiotica nodig is.

Voor dr. Simon dreigt dat systeem de werklast voor eerstelijnsartsen te vergroten, terwijl onder patiënten twijfel wordt gezaaid. ‘Dat soort initiatieven, gebaseerd op bevooroordeelde of verouderde gegevens, kan de verwarring alleen maar vergroten en patiënten afleiden van echt noodzakelijke consultaties’, waarschuwt hij.

Het project wakkert het debat over de rolverdeling tussen apothekers en huisartsen opnieuw aan. De tussenkomst van apothekers bij het opsporen van pathologieën geeft aanleiding tot spanningen, omdat sommigen het beschouwen als een inbreuk op het medische werkveld.

De UPHOC verdedigt zichzelf door te wijzen op de urgentie van de strijd tegen antibioticaresistentie en de noodzaak van een betere samenwerking tussen gezondheidswerkers. "Dit proefproject is een logische stap naar preventie en rationalisering van de zorg", zegt de organisatie.

Dr. Simon blijft daarentegen pleiten voor de strikte toepassing van de aanbevelingen, gebaseerd op gedegen wetenschappelijk bewijs. "We kunnen het ons niet veroorloven wetenschappelijke nauwkeurigheid op te offeren aan slecht ontworpen projecten", besluit hij.