Van 23 tot 29 september wordt de Urology Week gehouden, waarin dit jaar de focus ligt op incontinentie—problemen die vaak gepaard gaan met seksuele disfuncties bij prostaatkankerpatiënten. Het is een uitgelezen moment om te benadrukken dat incontinentie en erectiestoornissen na prostaatkankerbehandeling niet los van elkaar mogen worden gezien. Beide aandoeningen hebben een grote impact op de levenskwaliteit van patiënten, hun partners, en de samenleving als geheel. Voor drs S. Ward en K. Van Renterghem is het nu tijd om de nadruk te leggen op geïntegreerde, tijdige zorg voor deze patiënten.
Prostaatkankerbehandelingen, zoals een radicale prostatectomie en radiotherapie, hebben aanzienlijk bijgedragen aan een betere overleving van patiënten. Deze vooruitgang komt echter met significante postoperatieve gevolgen, zoals stressincontinentie en erectiestoornissen, die de levenskwaliteit van patiënten en hun partners ernstig kunnen beïnvloeden. Naar schatting lijden tussen de 4% en 31% van de patiënten aan stressincontinentie, terwijl erectiestoornissen voorkomen bij 6% tot 68% van de mannen (Mykoniatis et al., 2020). Tijdige behandeling is essentieel vanwege de psychosociale en lichamelijke gevolgen voor de patiënt en zijn naasten (Van Huele et al., 2023).
Impact op kwaliteit van leven
Na de diagnose en behandeling van prostaatkanker richten patiënten en artsen zich vaak op overleving, terwijl de levenskwaliteit net zo belangrijk is. Incontinentie en erectiestoornissen kunnen aanzienlijke beperkingen opleggen aan het dagelijks leven, met name op het gebied van intimiteit, eigenwaarde en sociaal functioneren. Onderzoek toont aan dat partners meer tevreden zijn wanneer zowel continentie als seksuele functie van de patiënt hersteld zijn. Partners waren 92% tevreden bij patiënten die zowel een kunstmatige sfincter als een penisprothese kregen (Van Huele et al., 2023).
Geen compromis: behandel beide problemen
Een van de grootste uitdagingen in de behandeling van prostaatkankerpatiënten is de keuze tussen continentie en erectieherstel. Het idee dat patiënten moeten kiezen tussen droog zijn of een erectie krijgen, is verouderd. Een gecombineerde aanpak, waarbij zowel een kunstmatige urinaire sfincter (AUS) als een opblaasbare penile prothese (IPP) worden geïmplanteerd, is veilig en effectief. Deze procedure bespaart tijd en kosten, en het risico op complicaties, zoals infecties, is niet hoger (Mykoniatis et al., 2020; Van Huele et al., 2023).
Climacturie als bijkomend probleem
Naast stressincontinentie en erectiestoornissen is climacturie, een vorm van orgasme-geassocieerde incontinentie, een veelvoorkomende complicatie die vaak over het hoofd gezien wordt. Climacturie komt voor bij 15,7% tot 93% van de mannen na een radicale prostatectomie, afhankelijk van de studie (Mykoniatis et al., 2023). Het heeft een aanzienlijke impact op seksuele tevredenheid en leidt vaak tot schaamte, wat de algehele levenskwaliteit verder kan ondermijnen.
Belang van tijdige interventie
Het is cruciaal om de behandeling van deze aandoeningen niet uit te stellen. Patiënten die te lang wachten op een oplossing kunnen complicaties ontwikkelen, zoals urethrale atrofie, wat risicovollere revisie-operaties kan veroorzaken (Mykoniatis et al., 2020). Uitstel verhoogt ook de psychologische last voor zowel de patiënt als hun partner, wat de kans op depressie en relatieproblemen vergroot.
Het chirurgische traject: een geïntegreerde aanpak
De gecombineerde implantatie van een kunstmatige sfincter en een opblaasbare penile prothese kan via één enkele incisie worden uitgevoerd. Dit verkort de operatieduur en beperkt complicaties zoals infecties. De gemiddelde operatieduur is ongeveer 45 minuten, met een verhoogde tevredenheid bij zowel patiënten als partners (Van Huele et al., 2023). Studies tonen aan dat 96% van de patiënten na deze procedure sociaal continentaal werd, en hun erecties voldoende waren voor geslachtsgemeenschap (Mykoniatis et al., 2020).
Een chirurgische optie voor climacturie is de 'Mini-Jupette'-techniek, waarbij een sling wordt geplaatst samen met de implantatie van een opblaasbare penisprothese. Deze techniek, ontwikkeld door professor Robert Andrianne, vermindert effectief climacturie. Uit onderzoek blijkt dat 65% tot 93% van de patiënten volledige verlichting van symptomen rapporteerden (Mykoniatis et al., 2023).
Conclusie: Levenskwaliteit voorop
De behandeling van prostaatkanker draait niet alleen om overleving, maar ook om een goede levenskwaliteit te waarborgen. Door stressincontinentie en erectiestoornissen gelijktijdig aan te pakken met een chirurgische aanpak, kunnen patiënten volledig fysiek en emotioneel herstellen. Zorgverleners moeten blijven streven naar volledige behandelingen zonder compromissen tussen continentie en seksuele functie.
