Schermen zijn alomaanwezig in het leven van kinderen, terwijl tal van studies hebben aangetoond dat overmatig of te vroeg gebruik van beeldschermen nefaste effecten heeft. Wat zijn de klinische tekenen van te veel schermtijd? Zijn er duidelijke wetenschappelijke richtlijnen over te veel schermtijd? Welke rol kan de huisarts spelen?

Bij kinderen jonger dan 3 jaar verstoren schermen de vorming van het zelfbeeld en vertragen ze de taalontwikkeling. Schermen hebben nefaste invloed doordat ze ertoe leiden dat kinderen hun 5 zintuigen niet meer gaan gebruiken en zich minder bewust zijn van hun eigen lichaam, wat de verhoudingen met zichzelf en anderen verstoort. De kinderen kunnen symptomen ontwikkelen die doen denken aan een gedragsstoornis zoals agressiviteit, agitatie, ongeduldigheid, een ontwijkende blik, slaapproblemen en vertraagde taalontwikkeling. De preventieve campagne van yapaka “Groot worden met schermen: de 3-6-9-12-regel” kan ouders en professionals helpen de schermtijd aan te passen aan de leeftijd van het kind.

Een samenvatting:

• Geen schermgebruik voor de leeftijd van 3 jaar: kinderen moeten hun referentiepunten in tijd en ruimte ontwikkelen door interactie met hun omgeving en ontwikkeling van hun zintuigen via de verhaaltjes die ze te horen krijgen of lezen;

• Geen spelconsole voor de leeftijd van 6 jaar: zet geen tv en computer in de kamer, leg vaste schermtijden op;

• Geen internet zonder toezicht voor de leeftijd van 9 jaar;

• Geen sociaal netwerk voor de leeftijd van 12 jaar;

• Na de leeftijd van 12 jaar: zorg ervoor dat het kind ’s nachts niet onbeperkt op een scherm kan zitten op zijn kamer; bespreek de gevaren en word geen vrienden op Facebook.

Preventie, opsporing en aanpak van overmatig schermgebruik en de gevolgen ervan bij kinderen zijn een zaak voor alle zorgverstrekkers. De anamnese is daarbij de belangrijkste informatiebron. Stel de ouders gerust enkele vragen, maar zadel ze niet op met schuldgevoelens. “Laat u de tv soms aanstaan? Mag uw kind uw telefoon gebruiken? Is het wegnemen van de telefoon een strijd? Laat u het kind naar een scherm kijken tijdens het eten? Kent u de effecten van schermen op kinderen? Wil u mijn advies als zorgverstrekker horen?” We streven daarbij naar een ‘korte interventie’ (zoals ook wordt toegepast bij de behandeling van verslaving) die tot doel heeft het probleem op te sporen, schuldgevoelens weg te nemen en de ouders uit te leggen dat een kind zelf niet zal stoppen met schermgebruik. Idealiter zou je in het patiëntendossier een item ‘scherm’ moeten aanmaken. Als het kind een gedragsstoornis vertoont, is het raadzaam al het schermgebruik 1 maand lang te verbieden en het kind dan op spreekuur te zien voor een eventuele verdere behandeling. In sommige situaties is verwijzing naar een kinderpsychiater of psycholoog wenselijk.