Huisarts Brecht Verbrugghe heeft een klacht ingediend bij de Orde der Artsen vanwege een reeks zware tekortkomingen binnen de gezondheidszorg in de gevangenis van Haren. Hij stelde een document van 25 pagina's samen. Dat bericht Le Soir. Ook VRT en RTBF hebben het dossier kunnen inkijken.
Verbrugghe werkte maandenlang aan het document waarin hij getuigt over problematische situaties, die hij als structureel bestempelt: tekortkomingen in de screening en behandeling van gevallen van hepatitis C en tuberculose, zorg die wordt vermeden onder het voorwendsel van de logistieke last die ze met zich meebrengt, structurele inbreuken op het medisch beroepsgeheim, gebrek aan visie en debriefings bij ernstige en traumatische incidenten.
Gezondheidszorg voor gedetineerden moet "gelijkwaardig" zijn aan de zorg voor personen buiten gevangenissen, zo luidt de richtlijn van het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen (DG EPI), maar volgens de arts komt daar weinig van in huis.
Schandalige werkomstandigheden
Het medische systeem in de gevangenissen staat onder druk, klinkt het. De werkomstandigheden zijn schandalig, patiënten worden vaak aan hun lot overgelaten en zorgverstrekkers staan machteloos tegenover een administratie die focust op bestraffing en controle, aldus de arts.
De tekortkomingen op vlak van gezondheidszorg voeden bovendien de al heersende spanningen tussen het personeel en de gedetineerden, zegt Verbrugghe.
In een reactie benadrukt minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) dat ze werk wil maken van een humane detentie. "Om een nog beter antwoord te kunnen bieden op de behoeften die er zijn, start de gevangenis in Haren - als pilootproject - met een 'Klinisch Observatiecentrum'. Vanuit dit centrum zal worden bekeken of gedetineerden nood hebben specifieke begeleiding", aldus minister Verlinden.
Daarnaast wordt er werk gemaakt van het concept van de Forensische Detentiecentra (FDC) voor gedetineerden met psychische aandoeningen die geen geïnterneerden zijn, zegt de minister nog. "In de eerste fase wordt ingezet op een vijfhonderdtal plaatsen in de nog op te richten FDC's. Zoals het plan van aanpak nu voorligt, zouden deze nieuwe centra de deuren kunnen open in 2030."
Andere visie
De actie van dr. Verbrugghe is niet nieuw. Eerde al pleitte hij voor een fundamenteel andere visie op detentie. Zo hield hij in 2023 een 'gevangenisdagboek' bij. De huidige aanpak is volgens hem problematisch: gevangenissen isoleren, stigmatiseren en straffen zonder ruimte voor herstel. Minister Van Quickenborne (Open VLD) erkende destijds de mensonterende omstandigheden, al maakte hij toen een ongelukkige vergelijking tussen gevangenen en dieren.
België telt 90 gedetineerden per 100.000 inwoners, tegenover 54 in Nederland. Dokter Verbrugghe riep toen al op tot een visie die niet enkel focust op opsluiting, maar ook op herstel, begeleiding en re-integratie.
Ook het protest vanuit de artsenwereld over onterende gevangenistoestanden is niet nieuw. Huisarts Jan Dockx klaagt de situatie al jaren aan en deed dat nog door mee een open brief te tekenen in 2022, die we destijds opnamen als opiniestuk. Ook in 2015 luidde dr. Dockx de alarmbel.
> Gevangeniswezen nodigt protesterende artsen uit
> Dramatische situatie in Antwerpse gevangenis
> Minister Geens uitgenodigd voor mensonterend gevangenisverblijf.
