Mag een patiënt een doktersgesprek opnemen? En mag een arts dat weigeren? In België blijft het uitgangspunt wederzijds respect en overleg. Nederland benadert deze kwestie anders.

Over dit thema schreef Edgard Eeckman een artikel op de site van patient empowerment. 

Steeds meer patiënten overwegen immers om consultaties op te nemen, vaak vanuit de behoefte om complexe medische informatie nadien rustig te kunnen herbeluisteren. Deze evolutie roept bij artsen begrijpelijke vragen op rond vertrouwen, transparantie en het wettelijk kader. Wat mag de patiënt, en hoe kan u als arts hier het best mee omgaan?

In België is het patiëntenrecht op informatie stevig verankerd in de wet van 22 augustus 2002. Patiënten hebben recht op duidelijke, volledige en begrijpelijke informatie over hun gezondheid en behandeling, zodat zij geïnformeerd kunnen instemmen met medische tussenkomsten. In deze context kunnen sommige patiënten overwegen het gesprek op te nemen.

Heimelijke opnames afgeraden

De Orde der Artsen stelde in een advies (september 2023) dat de vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt centraal staat. Heimelijke opnames worden afgeraden omdat ze de therapeutische relatie kunnen ondermijnen. Toch erkent de Orde dat er situaties zijn - zoals bij oncologische diagnoses of informatie-overloa - waarin een opname een nuttige ondersteuning kan bieden. Mits wederzijdse instemming kan een opname een legitieme oplossing zijn, naast schriftelijke informatie of samenvattingen.

Voor u als arts betekent dit dat u niet verplicht bent om een opname toe te staan. Wel is het aanbevolen om open te communiceren wanneer een patiënt hierom vraagt. Leg rustig uit waarom u eventueel terughoudend bent, en zoek samen naar werkbare alternatieven zoals:

• Toelaten van een vertrouwenspersoon;
• Voorzien van schriftelijke informatie;
• Een samenvatting op het einde van het consult;
• Een extra consult voor bijkomende vragen.

Als de communicatie moeilijk loopt, dan kan in een ziekenhuiscontext de ombudsdienst binnen het ziekenhuis bemiddelen. Patiënten behouden het recht om van arts te veranderen als ze zich onvoldoende gehoord voelen.

Beroepsgeheim

In Nederland geldt een ander juridisch kader. Daar mag een patiënt wettelijk een consult opnemen voor privégebruik, zelfs zonder voorafgaande toestemming van de arts. Toch wordt ook daar openheid sterk aanbevolen om wederzijds vertrouwen te behouden. 

Belangrijk is wel dat opnames niet publiek gedeeld mogen worden zonder toestemming, vanwege het medisch beroepsgeheim.

In België blijft het uitgangspunt dus wederzijds respect en overleg. Hoewel een opname juridisch niet afdwingbaar is zonder de toestemming van de arts, verdient een open, empathische benadering de voorkeur. Transparante communicatie versterkt de arts-patiëntrelatie en voorkomt misverstanden. 

In een klimaat van vertrouwen hoeft een opname geen bedreiging te zijn, maar kan ze net bijdragen tot betere therapietrouw en meer gedeelde besluitvorming.