Basil Sellam - voorzitter van de CIUM (comité Inter-universitaire des étudiants en médecine), laat een stem uit het zuiden van het land weerklinken in verband met de numerus fixus en de recente strategie van minister Vandenbroucke. Voor velen in het noorden van het land een merkwaardige kijk op de zaak, maar alleszins interessant om naderbij te bekijken.

"Al bijna 25 jaar staat de gezondheidszorg in België in het middelpunt van een onophoudelijke strijd rond hetzelfde thema: de Riziv-quota. De tijd verstreek en ondanks vaak vervelende en repetitieve discussies is er in de loop der jaren op federaal niveau nauwelijks vooruitgang geboekt met deze kwestie. Tot voor kort."

De huidige situatie

"De behoefte aan artsen wordt grotendeels op een verouderde manier bepaald: via het artsenaanbod. Het laatste artsenkadaster is gepubliceerd in 2019, op basis van cijfers uit 2016, en is inderdaad slechts een beoordeling van het bruto aantal artsen verdeeld over het grondgebied, ingedeeld naar specialisme."

"Wat is dan het probleem met zo'n systeem?"

"Door alleen het artsenaanbod aan de hand van dit proces te beoordelen, vergeet men de 2 essentiële punten om de werkelijke behoefte van de bevolking te beoordelen: het profiel van de te behandelen bevolking en de evolutie van de geneeskunde."

"We weten dat onze bevolking vergrijst. Naarmate we ouder worden, gaat onze gezondheid achteruit en lopen we meer en meer het risico chronische ziekten te ontwikkelen waarvoor we regelmatig naar de huisarts en naar specialisten moeten. Dat betekent dat steeds meer mensen regelmatig moeten worden gecontroleerd en dat de behoefte aan artsen onverbiddelijk toeneemt."

"Bovendien is de geneeskunde voortdurend in ontwikkeling. De technieken worden verfijnd, er komen nieuwe behandelingen en daarmee de mogelijkheid om meer patiënten te behandelen, waardoor ook de zorgbehoefte toeneemt. Er wordt geen rekening gehouden met alle elementen van de vergelijking om de behoefte aan artsen in te schatten, zodat de huidige schatting van de quota vertekend is. Dat staat nog los van het feit dat geneeskunde een multidisciplinaire praktijk is, wat betekent dat een tekort in één specialisme onvermijdelijk gevolgen zal hebben voor de andere specialismen."

"Economisch heeft dit systeem ook negatieve gevolgen. Als het medische aanbod schaars wordt, worden patiënten immers laat behandeld door de lange wachttijden. Deze vertraging in de behandeling leidt bijna systematisch tot een stijging van de rekeningen en de kosten van de gezondheidszorg wegens de late diagnose van pathologieën die zich verder zullen hebben ontwikkeld en dus meer verzorging, meer ziekenhuisopnames en soms langere periodes van arbeidsverzuim vereisen."

"Vanuit sociaal en economisch oogpunt lijdt het geen twijfel dat dit systeem moet veranderen."

Utopia

"Bij het CIUM hebben wij steeds aangedrongen op een grondige wijziging van het systeem voor de toewijzing van Riziv-nummers op federaal niveau."

"Het was altijd essentieel om te beschikken over een doeltreffend evaluatiesysteem van de reële situatie ter plaatse om het tekort aan het licht te brengen en eindelijk objectief te weten wat de artsen ervaren en welke moeilijkheden de bevolking ondervindt ten aanzien van de gezondheidszorg. Een evaluatiesysteem dat rekening houdt met het sociaal-economisch profiel van de gezondheidszorg, de evolutie van de therapeutische technieken, de beschikbaarheid van diverse specialisten, de werklast van de artsen, enz. om quota vast te stellen die overeenstemmen met het profiel van de te behandelen bevolking en de capaciteiten van ons gezondheidszorgsysteem."

"Op basis van een gedetailleerde evaluatie van de medische nood kan men quota vastleggen die rekening houden met de reële artsenbehoeften, zodat een medische aanwezigheid ter plaatse gegarandeerd is. Die beantwoordt aan de behoeften en waarborgt kwalitatief hoogstaande geneeskunde met voldoende medisch personeel om een bevredigende levens- en werkkwaliteit voor de artsen mogelijk te maken, zonder evenwel te vervallen in een overaanbod, dat niet alleen voor de artsen zelf, maar ook voor de overheidsfinanciën nadelig zou zijn."

"Deze bijna ideale situatie van op elkaar afgestemd vraag en aanbod werd reeds lang verwacht en nagestreefd, maar is slechts langzaam tot stand gekomen vanwege de politieke spanningen die inherent zijn aan ons complexe Belgische politieke systeem."

De val

"In een zeldzaam moment werd iets meer dan een jaar geleden eindelijk een regering gevormd. Met hoop op vooruitgang in het Riziv-dossier, ten voordele van de studenten geneeskunde, de gezondheid van de bevolking en het beroep van arts."

De val was hard.

"De heer Vandenbroucke besloot opnieuw van start te gaan op dezelfde basis als 20 jaar geleden: een terugkeer naar een beleid dat de toegang tot het artsenberoep beperkt, volledig in strijd met de feitelijke realiteit van het vak."

"Eén artikel, 69, gecamoufleerd in een "catch-all"-wet, (wet diverse bepalingen, red.) die bedoeld was als een uiterst urgente wet in de context van de COVID-pandemie, onderscheidt zich van de andere en zet het decennialange conflict over het Riziv-quotumvraagstuk op zijn kop."

"Hoewel het selectiesysteem een communautaire bevoegdheid is, wordt het dankzij dit kleine artikel mogelijk om op federaal niveau een filter op te leggen. Zo zou men studenten na hun 6 jaar durende studie een Riziv-nummer kunnen weigeren en kunnen ze geen therapeutische geneeskunde beoefenen."

"Afgezien van de duidelijke aberratie van deze maatregel ten opzichte van studenten geneeskunde, die al te maken hebben met een uiterst moeilijke selectieprocedure met een zeer selectief toelatingsexamen, worden die studenten bovendien geconfronteerd met studies die niet minder moeilijk zijn. Het is ook schandalig wegens de huidige staat van verval in de gezondheidszorg, die door de huidige COVID-pandemie nog eens extra in de verf is gezet."

"De hele situatie lijkt totaal ongeloofwaardig, aangezien een dergelijke maatregel geen enkel sociaal of economisch voordeel kan opleveren. Het is duidelijk dat de maatregel niet kan worden uitgevoerd, en nog minder in de huidige context. De parlementsleden moeten tegen deze wet stemmen en de intrekking van dit artikel eisen."

"De Riziv-quota-saga is finaal een verhaal zonder einde, waarbij elke stap vooruit lijkt te worden gevolgd door twee stappen achteruit, en uiteindelijk, zelfs wanneer de situatie ernstig lijkt - om niet te zeggen dat we aan de rand van de afgrond staan - zal niets ons ervan weerhouden om een grote stap in de leegte te zetten."

Intussen mobiliseert het zuiden des lands - zoals dat wel meer gebeurt als het over Rizivquota gaat - massaal tegen het initiatief van minister Vandenbroucke om de contingentering strikt toe te passen, en wel via een petitie die inmiddels zowat 3000 handtekeningen zou tellen.