Kunstenaars met gezondheidsklachten kunnen voortaan terecht bij het expertisecentrum HeArts van de universiteit Antwerpen (UA) en het UZA. Het extreme verhaal van Ludwig Vandevelde (foto) bewijst het nut van het centrum.

Zowat acht op de tien professionele muzikanten ervaren tijdens de carrière fysieke klachten, beweren de oprichters. Tot 95% van de dansers zit in hetzelfde schuitje, en ook andere kunstenaars komen door het uitoefenen van hun metier in aanraking met letsels en chronische pijnen.

Helaas rust er een taboe op het onderwerp. Het taboe valt te verklaren doordat de meeste kunstenaars freelancers zijn. Iemand die blessuregevoelig is, riskeert minder te worden gevraagd. Bijgevolg ligt het praten over letsels en pijnen gevoelig in de secto. Het duurt vaak lang vooraleer de kunstenaar gespecialiseerde hulp inroept. Met alle gevolgen van dien. maandag 12 september lanceerden het UZA en de UA daarom Antwerp HeArts.

'Iets voor mietjes'

“Klagen over fysieke ongemakken past niet bij ons imago”, getuigt Ludwig Vandevelde (foto), een bekende Vlaamse beeldhouwer en professor aan de UGent. “Een bezoek aan de dokter kost tijd en geld. En gezondheidspreventie wordt nog te vaak beschouwd als iets voor ‘mietjes’.”  In 2002 overbelastte Vandevelde zich toen hij aan een nieuwe sculptuur aan het werken was: het begin van een lange medische lijdensweg. 

“Na een eerste operatie volgden er snel een tweede en een derde, en vervolgens chronische pijnen. Ik kwam financieel in de problemen, mijn relatie liep op de klippen, nieuw werk creëren lukte niet meer. Fysieke en mentale uitputting, een burn-out en een compleet sociaal isolement leidden uiteindelijk tot een verzoek om euthanasie.” Onder nauwgezette medische begeleiding kwam Vandevelde er stilaan weer bovenop. Zijn verhaal is extreem, maar niet alleenstaand. 

“Overbelasting is in de artistieke wereld schering en inslag”, vertelt prof. dr. Nathalie Roussel (UAntwerpen). “Nek- en schouderklachten bij violisten, lagerugpijn bij dansers, stemproblemen bij acteurs en zangers, gehoorschade bij muzikanten ... Er bestaat wel gespecialiseerde hulp, maar die is beperkt en versnipperd. Antwerp HeArts wordt een multidisciplinair expertisecentrum voor de preventie en de behandeling van klachten bij kunstenaars. Zowel professionele kunstenaars als liefhebbers kunnen een beroep doen op de expertise.

Steun van Jan Fabre

“Kunstenaars kunnen rechtstreeks contact opnemen met Antwerp HeArts, waarna ze via een triagesysteem snel en gericht worden doorverwezen”, legt prof. dr. Jan Gielen (UZA) uit. “Daarnaast houdt Antwerp HeArts zich ook bezig met preventie, wetenschappelijk onderzoek en opleiding en vorming. We willen de krachten bundelen met de artistieke sector en de problematiek bespreekbaar maken, zodat de nodige zorg ook ontwikkeld en aangeboden kan worden.”

Het centrum geniet de sympathie van Opera Ballet Vlaanderen, Jan Fabre, deFilharmonie, Toneelhuis en de Antwerpse schools of arts.

P.S.