De onderzoekers van het Centrum Huisartsgeneeskunde van de Universiteit Antwerpen uiten stevige kritiek op het nieuwe actieplan van de federale regering rond langdurige arbeidsongeschiktheid. Volgens hen richt de regering haar pijlen op de verkeerde doelwitten: patiënten en artsen, in plaats van de diepere structurele oorzaken aan te pakken.

“De regering suggereert met haar aanpak dat het probleem vooral ligt bij patiënten die profiteren van het systeem en bij artsen die onwettige attesten uitschrijven,” staat er in een opiniestuk van Johan Wens, Werner Van Peer en het team chronische zorg van het Antwerpse huisartsencentrum, dat verscheen in De Standaard. 

En dat is volgens de onderzoekers een zware simplificatie. Huisartsen zien dagelijks dat patiënten niet uit gemak, maar uit nood langdurig uitvallen: door psychische problemen, gebrek aan zorgondersteuning en de stijgende maatschappelijke druk. Vooral vrouwen en sociaal kwetsbare groepen worden hierdoor getroffen.

Het actieplan verplicht ziekenfondsen tot strenger optreden. In de praktijk leidt dat volgens de Antwerpse artsen vooral tot willekeurige schrappingen van uitkeringen zonder grondige medische evaluatie. Patiënten – vaak met ernstige psychische klachten – worden hierdoor verder de dieperik in geduwd. De behandelende arts wordt genegeerd en de patiënt blijft achter zonder uitkering, vaak zonder realistische kans op juridische betwisting.

Kliklijn is provocatie

Daarnaast plant de regering artsen extra te controleren en werkgevers de mogelijkheid te geven hen te ‘melden’ via een kliklijn. Dit creëert volgens de onderzoekers een sfeer van wantrouwen en legt foute accenten. “Aanvankelijk is nauwe opvolging van de ziek(t)e essentieel. Een eenmalig attest voor een langdurige afwezigheid is dan inderdaad minder geschikt. Artsen daarvoor sensibiliseren is redelijk.”

Het herstel van patiënten kan vertraagd worden door een ongunstige werkomgeving waarnaar ze niet willen of kunnen terugkeren, vervolgen ze. “De voorgestelde kliklijn waarmee werkgevers huisartsen kunnen rapporteren, komt in die context over als een provocatie.” Er bestaan al controlemechanismen via de Orde der Geneesheren, en de focus zou volgens hen moeten liggen op overleg met patiënten, niet op het viseren van artsen. aldus nog het team van het huisartsencentrum. 

Van controle naar samenwerking

De onderzoekers pleiten voor een andere aanpak: laat de huisarts de eerste drie maanden de arbeidsongeschiktheid blijven opvolgen, waarna een multidisciplinair team met een psycholoog, een maatschappelijk werker en een arbeidsarts in samenwerking met de werkgevers het traject mee ondersteunt. Ook de stigmatiserende termen ‘arbeidsongeschiktheid’ en ‘invaliditeit’ zouden herzien moeten worden, om realistische hersteltrajecten te ondersteunen. Zo verschuift de focus van controle naar samenwerking.

Conclusie? De regering zet in op controle en repressie, terwijl samenwerking, ondersteuning en begrip voor de complexe realiteit van langdurig zieken noodzakelijk zijn. Huisartsen vragen erkenning voor hun rol als partner in herstel, niet als verdachte.