Ahmadreza Djalali, de Iraans-Zweedse spoedarts en VUB-gastprofessor, zegt in een recente geluidsopname dat de al negen jaar die hij doorbrengt in gevangenschap hem op een "breekpunt" hebben gebracht. Djalali's echtgenote Vida Mehrannia liet de boodschap donderdag afspelen in de Kamercommissie Buitenlandse Zaken.
Djalali verblijft in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran. In de geluidsboodschap wees Djalali op de herhaaldelijke oproepen voor zijn vrijlating. "Bovendien werden Europese en Zweedse functionarissen gevraagd om sterke actie te ondernemen voor mijn vrijlating. Helaas is nog niets effectiefs ondernomen, wat me doet geloven dat de Europese en Zweedse functionarissen niet geven om mijn leven en de oproepen van de VN, de EU en mensenrechtenorganisaties."
Djalali sprak van "psychologische foltering" van hemzelf en zijn familie, toen hij in november 2020 gedurende vijf maanden in de isolatiecel werd gestopt, in afwachting van zijn executie. "Doel van die wreedheid was om de druk op te voeren op de Belgische regering ten tijde van het proces tegen (de uiteindelijk veroordeelde terrorist, nvdr) Assadi in België." Iets gelijkaardig vertrok zich in mei 2022, toen het proces liep tegen Hamid Nouri, een voormalige Iraanse gevangenisbeambte, in Stockholm. "Ik werd gebruikt als pasmunt, maar wreed en arbitrair in de steek gelaten bij de ruil van Assadi en Nouri met Belgische en Zweedse gevangenen in Iran."
"Negen jaar in zulke onmenselijke omstandigheden hebben tot verschillende gezondheidsproblemen geleid, zoals hartfalen, gastritis en darmstoornissen, galstenen, ernstig gewichtsverlies, slecht zicht, ernstige en aanhoudende hoofdpijn, het verlies van tanden, huidproblemen en algemene zwakte. Ik zit op een breekpunt. Al 3.288 dagen lijden en risico op executie tonen de ineffectiviteit van woorden en veroordelingen."
Djalali riep op tot gezamenlijke actie van Europese en Zweedse functionarissen. Zoniet, als hij omkomt in de gevangenis in Iran, zullen ook die functionarissen die zich afzijdig houden "verantwoordelijk zijn voor zijn dood".
Zijn echtgenote Vida Mehrannia beschreef aan de parlementsleden de "negen donkere jaren" sinds zijn arrestatie. Haar man leeft "in omstandigheden waarin geen mens zou mogen leven", voor haarzelf en hun twee kinderen is het een "nachtmerrie". "Telkens we gaan slapen, zijn we bang voor de volgende dag. Elke keer als hij kort belt, zijn we bang dat het de laatste keer is", zei ze. Hun zoon, die vier was op het moment van de arrestatie, wist zijn hele kindertijd niet wanneer zijn vader zou tijd komen, hun dochter, toen dertien, is inmiddels een twintiger. "Het grootste deel van de tijd was het vechten voor rechtvaardigheid voor haar vader."
Mehrannia riep de EU en landen als Zweden, België en Italië, waar Djalali lesgaf aan de universiteit van Piemonte, op om haar echtgenote "thuis te brengen". Ze vroeg daarvoor alle mogelijke middelen aan te wenden. Volgens haar geeft Djalali's thuisland Zweden aan dat het weinig macht heeft. "Maar drie landen hebben wel macht."
Wies De Graeve tot slot, directeur van mensenrechtenorganisatie Amnesty International, zei in de commissie dat het van primordiaal belang is om de zaak van Djalali onder de aandacht te houden, in de eerste plaats diplomatiek, maar ook publiek. Volgens De Graeve is het waarschijnlijk aan de publieke aandacht te danken dat Djalali nog niet geëxecuteerd is. De Graeve wees daarnaast eveneens op het belang van samenwerking.
De Graeve benadrukte tot slot hoe belangrijk het is om de "gijzelingsdiplomatie" van Iran te doorbreken, en de straffeloosheid die daarmee gepaard gaat. Zo opperde hij om een gerechtelijk onderzoek te openen naar internationale misdrijven in de zaak van Olivier Vandecasteele, zoals marteling, gijzelneming en gedwongen verdwijning. "Iedereen die verantwoordelijk is, zou strafrechtelijk vervolgd moeten worden. Het zou een duidelijk signaal geven dat we de straffeloosheid doorbreken, meer dan verklaringen en intenties. We zouden Zweden kunnen aanmoedigen om hetzelfde te doen", zei De Graeve. Volgens hem kan de federale procureur hiervoor het initiatief nemen.
