Bij het afscheid van Jo De Cock als Riziv-topman zoomen we in op de relatie tussen administratie en beleid, de grootste veranderingen de afgelopen decennia, transparantie en doelmatige zorg. Met tussendoor ogenschijnlijk positief nieuws dat blijkt uit de eerste technische ramingen van de begroting.
26 jaar topman van het Riziv (1 jaar als adjunct) roept automatisch de vraag op of de administratie niet meer macht heeft dan een minister. Ministers komen en gaan.
"De administratie is niet de stuurman op het schip van de Staat. Dat is de regering, het parlement", preciseert De Cock. "De administratie moet de tanker van de gezondheidszorg laten begeleiden door bekwame loodsen die weten waar de zandbanken en de vaargeulen liggen. Beleidsvoorbereiding en -begeleiding en de operationele werking voor de burger, maar die zit voor de ziekteverzekering grotendeels bij de ziekenfondsen. Niet dat wij niets hoeven te doen: we moeten zien dat we geen ‘blind payer’ zijn en beschikken over de data."
Wat veranderde er het sterkst in de afgelopen kwarteeuw in het Riziv?
"Ik erfde een oubollige administratie, een balkan van eilanden, diensten die nauwelijks met elkaar spraken. Via teamwork hebben we die omslag kunnen begeleiden naar een pluridisciplinaire organisatie met veel expertise die durft om een eigen strategie uit te bouwen."
Wat kan er nog beter?
"De data gebruiken. John Crombez zegt dat we drie miljard kunnen vinden in de gezondheidszorg, maar die zijn niet onmiddellijk via een nomenclatuurwijziging beschikbaar. Het gaat om een gedragswijziging vaak. Een boek dat ik in dat verband aan iedereen aanbeveel is dat van Daniel Kahneman, "Ruis". De auteur is psycholoog maar won de nobelprijs economie. Het gaat over beslissingen nemen op verschillende domeinen en structuren creëren om gedrag te wijzigen."
"Toen we overshooting vaststelden bij medische beeldvorming, kwam het erop aan om de motieven daarachter bloot te leggen. We hebben geprobeerd om te duwen met ‘decision support’ maar een arts is geen computer. Ook financiële incentives spelen een rol en de organisatie van diensten medische beeldvorming. Met de bedoeling om substituties van middelen te krijgen, niet constant middelen toe te voegen bij de Belgische financiële koterij’.
Toch is het opmerkelijk hoe een pandemie ineens wel een pak geld kan losweken voor gezondheidszorg daar waar voordien enkel een besparingsdiscours overheerste.
"Je kunt maar snel schakelen als er al een aanloop was. Voor digitalisering was dat zo. We hebben met de minister heel veel energie gestoken in het opschalen van onze testcapaciteit, maar ook aan een goed test-prijzenbeleid."
Maar bijvoorbeeld de procedures om de labs aan te duiden die uiteindelijk in dit plan werden ingeschakeld, bleken volgens sommige ingewijden nogal ‘duister’.
"Ik moet dat ontkennen. We zitten dan in het spanningsveld organisatie-financiering. In de provincie Antwerpen waren vijf labs in staat om dat te doen, in Henegouwen geen en in Namen ook geen. Bedoeling was om varianten te gaan identificeren en dan moet je die over het hele land gaan identificeren. Je kunt niet alle knowhow gaan valideren want dan kan ieder ziekenhuis alles gaan doen."
"Er zat nog een ander verhaal achter. Moleculaire biologie heeft ook te maken met genetische screening en men dacht dat hier de basis gelegd ging worden voor de toekomst, NGS-screening enzovoorts. Dat was niet zo. Er was wat wrevel, maar ik denk dat we los daarvan tot een billijke oplossing zijn gekomen."
Over oplossingen gesproken: hoe ver staat het met de stuurgroep die moet komen tot meer doelmatige zorg en die u zelf leidt en die drie werkgroepen omvat?
"Op 15 juli maken we een verslag over aan de minister. Er zijn ongeveer 180 voorstellen binnen voor de ene werkgroep en ongeveer hetzelfde aantal voor een andere werkgroep. Die worden allemaal geanalyseerd en bediscussieerd en geprioriteerd. Daarnaast is er de derde groep die een meerjarenkader uittekent. Het komt erop aan om de juiste zorg op de juiste plaats door de juiste mensen te prioriteren. Daarover heeft de universiteit van Gent gepubliceerd (‘over appropriate care’)."
"De 2,5% groeinorm is er. En we zien bij de voorlopige technische ramingen van het Riziv ten aanzien van de begrotingsdoelstellingen een positief verschil van 200 miljoen. Daar kun je iets mee doen als deze cijfers bevestigd worden in september. Met een stuk van die massa kun je nieuwe initiatieven nemen om de zorg toegankelijker te maken en te verbeteren waar nodig. Niet om meer geld in de zorg te pompen waar geen value tegenover staat."
Hoe ziet u zelf uw rol verder in die stuurgroep?
"Dat is nog in discussie. Ik wil geen schoonmoeder spelen. De medicomut voorzitten en commissie artsen-ziekenhuizen zijn al een paar mooie recepten op het menu. Dit proces moet lopen maar de vraag is hoe iteratief je het kunt maken. Het rapport zal er liggen op 15 juli en dan moet men zien of men deze methode nog voor de toekomst kan gebruiken."
"Tot nu diende iedereen zijn behoeftenlijstje in, maar daar zat te weinig strategie achter, dat moet anders."
"We staan trouwens op een kruispunt waarbij de demografie van de 80-plussers zal doorbreken. Nu kennen we een periode met de laagste cohortes van 80-jarigen, door de oorlog. Dit is een momentum, ook door de digitaliseringsmogelijkheden en de data waarover we beschikken. Daarvan moeten we gebruik maken."
Lees ook:
> Afscheid Jo De Cock (2): therapeutische verantwoordelijkheid in plaats van therapeutische vrijheid.
> Afscheid Jo De Cock (3): "Jean-Luc Dehaene maakte meest indruk"
