De vierde golf van de coronapandemie had de grootste negatieve impact op het welzijn van studenten, mensen uit de cultuur- en evenementensector, leerkrachten en zorgverleners. Of dit ook aanleiding geeft tot meer psychische aandoeningen is nog onduidelijk. Wel blijken vooral jongeren het moeilijk te hebben en neemt de vraag om geestelijke gezondheidszorg bij hen toe. De huidige golf veroorzaakt verder meer ziekteverzuim. Dit zorgt voor extra werkdruk bij de overblijvende medewerkers, waardoor ook het aantal gevallen van burn-out lijkt toe te nemen. Dat meldt het Coronacommissariaat woensdag in een persbericht.

Sinds het begin van 2021 monitort de Mental Assessment Group (MAG) van de GEMS regelmatig de motivatie, de geestelijke gezondheidstoestand, het ziekteverzuim en de werkloosheid bij de Belgische bevolking. De leden van de MAG zijn vooral experten van universiteiten en overheidsdiensten uit het humane, sociale en arbeidsdomein. Het MAG-rapport wordt steeds opgenomen in de GEMS-adviezen voor het Overlegcomité.

Uit de lange termijngegevens van de Motivatiebarometer (UGent) en de Grote Corona Studie (UAntwerpen) blijkt dat het welzijn vóór de zomer, toen de maatregelen versoepelden, gestaag was toegenomen. Deze verbetering stopte vanaf september, en verslechterde opnieuw sinds einde september, vooral bij studenten en volwassenen onder de 45 jaar. Dit was ook zo bij mensen uit de cultuur- en evenementensector, en bij leerkrachten en zorgverleners. Zij werden het zwaarst getroffen door de vierde golf en/of de daaruit voortvloeiende maatregelen, luidt het.

Er bestaan geen periodieke data over de impact van de crisis op psychische problemen. Daarom baseert de MAG zich op gegevens van organisaties en zorginstellingen. "Het agentschap Opgroeien, dat kinderen en jonge tieners ondersteunt in crisissituaties bij geestelijke gezondheidsproblemen, wordt sinds het begin van 2021 nog meer gecontacteerd dan sinds het begin van de covid-19 crisis. In juli en augustus 2021 stabiliseerden de aantallen, maar sinds september 2021 stijgen ze opnieuw. De meeste hulpvragen gaan over psychische problemen, waaronder ook vragen over zelfmoord."

Vooral de zorginstellingen voor jonge adolescenten krijgen meer vragen om crisishulp. "Er is echter een tekort aan plaats voor de behandeling van eetstoornissen en voor algemene psychiatrische stoornissen. Sinds het begin van de covid-19-pandemie zijn de wachtlijsten vier keer langer geworden, momenteel 5 tot 6 maanden. Ook de kinderpsychiatrie (zowel ambulant als in het ziekenhuis) en de psychologische begeleiding van studenten melden dat ze de vraag niet kunnen bijhouden. Het duurt tot twee tot drie maanden om een kinderpsychiater te kunnen raadplegen of voordat een kind kan worden opgenomen op een afdeling kinderpsychiatrie."

De MAG rapporteert verder een hoger medicatiegebruik, maar niet meer gebruikers. De gezondheidsuitgaven van het RIZIV geven aan dat mensen die kalmerende of stimulerende geneesmiddelen nemen, er steeds meer van gebruiken sinds het begin van de pandemie. "Dit kan worden verklaard doordat zij meer of ernstiger klachten hebben, of doordat zij nu minder gebruik maken van geestelijke gezondheidszorg. Het aantal mensen dat zulke medicatie neemt, bleef wel constant of daalde zelfs." De zorguitgaven voor psychiaters en kinderpsychiaters lagen in april tot en met juli 2020 (eerste golf), in oktober 2020 en januari 2021 (tweede en derde golf) lager dan de voorgaande jaren.

Door de toenemende verspreiding van het virus vallen steeds meer werknemers uit. Gegevens van HR-dienstengroep Acerta wijzen op grote toename van kort ziekteverzuim sinds september 2021, in alle sectoren. "Dit zorgt voor een grotere belasting van de overblijvende medewerkers. Uit gegevens van Idewe, een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, blijkt dat hierdoor het risico op burn-out toeneemt, net als de ontevredenheid en de intentie om de job te verlaten. Het was dus belangrijk dat het Overlegcomité bij het bepalen van zijn maatregelen, ook hiermee rekening hield."