Naar aanleiding van een onderzoek van de ouderenvereniging Okra en de media-aandacht die dat genereerde, werpt Zorgnet-Icuro de vraag op wie de stijgenden kosten van de woonzorgcentra moet dragen.

De ouderenvereniging Okra vergeleek de dagprijzen in de Vlaamse woonzorgcentra tussen 1 september 2023 en 1 september 2024. Haar conclusie is dat de dagprijzen sterker stegen dan de pensioenen in dezelfde periode. Okra benadrukte de kloof tussen de maandelijkse prijs van een woonzorgcentrum (gemiddeld 2.245 euro) en het gemiddelde pensioen van de Belg (1.706 euro). Ze vindt het onaanvaardbaar dat een bewoner gemiddeld 540 euro per maand moet bijpassen bovenop zijn wettelijk pensioen om zijn kosten te betalen, stelt Zorgnet-Icuro vast.

In de daaropvolgende media-aandacht bleek opnieuw hoe gevoelig de kostprijs van een woonzorgcentrum ligt bij de publieke opinie, zegt Zorgnet-Icuro. De grondtoon in het debat is dat het wettelijk pensioen voor iedereen moet volstaan om de woonzorgfactuur te betalen. Wie daarvoor moet zorgen, op welke manier dat moet gebeuren en wat daarvan de globale maatschappelijke kost is of zal zijn, daarover lezen we veel minder. Zorgnet-Icuro pleit voor een open maatschappelijk debat. 

Door het groeiende aantal ouderen stijgen, de kosten van de zorg. Over wie dat moet betalen, wil Zorgnet-Icuro het debat openen.

Wanneer gebruikersorganisaties als Okra spreken over de kloof tussen de woonzorgfactuur en het pensioen komen zelden de zorgbudgetten ter sprake die er nu al zijn om dat verschil - op een inkomensafhankelijke manier - te dichten, stelt Zorgnet-Icura. "Vooreerst is er het Zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden dat elke bewoner van een woonzorgcentrum ontvangt vanuit de Vlaamse sociale bescherming. Daarnaast is er het Zorgbudget voor ouderen met een zorgnood en een laag inkomen. Voor het bepalen van het recht op het Zorgbudget voor ouderen met een zorgnood wordt niet alleen naar de hoogte van het pensioen gekeken, maar ook naar het roerend en onroerend vermogen. De eerlijkheid gebiedt dat deze twee tegemoetkomingen ook in het debat moeten worden gebracht wanneer het gaat om de kloof tussen factuur en inkomen."

Wie betaalt wat?
Voor burgers is het vaak onduidelijk wat de dagprijs van een wzc inhoudt en voor welke elementen een wzc financiering krijgt van de overheid, zegt Zorgnet-Icuro. "De burger betaalt via de dagprijs voor de infrastructuur, de maaltijden, enzovoort. Wie naar een wzc verhuist, heeft echter ook zorg nodig. De kosten voor die zorg moeten in principe voor 100 procent gedragen worden door de Vlaamse overheid die hiervoor subsidies geeft aan de woonzorgcentra. Maar daar wringt het schoentje. Recente analyses van Zorgnet-Icuro tonen aan dat de overheid 9,1 euro per dag te weinig financiert om het personeel voor de zorg te betalen. Ook de subsidies voor de algemene werking zijn ontoereikend. Niet alle materiaal nodig voor de zorg wordt gefinancierd. Samengeteld gaat het om ongeveer 10 euro per dag, of 300 euro per maand aan zorgkosten die de overheid niet voor zijn rekening neemt."

"Om toch kwaliteitsvolle zorg te kunnen bieden, moeten woonzorgcentra die 10 euro verrekenen in de dagprijs van de bewoner. We stellen ook een steeds hogere infrastructuurkost vast. Dat gaat richting 15 euro meerkosten, en die moeten voor nieuwbouwprojecten doorgerekend worden in de dagprijs. Infrastructuur is en wordt een niet te onderschatten factor die de dagprijzen verder omhoog dreigt te duwen. Om de burger, de publieke opinie meer bewust te maken van de werkelijke kost van het verblijf in een woonzorgcentrum, pleiten we voor een heel transparante onderbouw van de dagprijs in de componenten wonen, leven, zorg en werking van de organisatie. Via het project sectorspecifieke boekhouding worden hiertoe belangrijkste stappen gezet."

"Graag een genuanceerd debat"
Er komen de komende decennia heel veel ouderen bij. De kosten van de pensioenen stijgen en ook de vraag naar zorg stijgt. Tegelijk zijn er minder werkenden en zijn er de bekende budgettaire uitdagingen. "Een eerlijk debat over de betaalbaarheid van een verblijf in een woonzorgcentrum is onontkoombaar en onze maatschappelijke plicht. Maar dat debat moet breder gaan dan louter de vergelijking van de factuur met het gemiddelde pensioen. Want wat is de draagkracht van de samenleving om voor iedereen de volledige factuur te betalen? Heel wat gepensioneerde babyboomers hebben weliswaar een relatief laag wettelijk pensioen, maar hebben een mooie tweede pensioenpijler kunnen opbouwen, en bezitten niet zelden een roerend en onroerend vermogen."

"Een niet onaanzienlijk deel van de bevolking heeft de financiële ruimte heeft om een deel van de wzc-factuur te betalen. We zullen als burgers bewuster moeten gaan nadenken over onze toekomst, en of we iets voor de allerlaatste levensfase moeten opzij zetten, of daarvoor verzekeringssystemen creëren. Uiteraard heeft niet iedereen voldoende eigen middelen kunnen sparen. Daarom zijn we er ook absolute voorstander van dat de overheid blijft inzetten op de nodige sociale correcties en dat het systeem gebaseerd blijft op solidariteit. Maar de idee dat opgebouwd vermogen, gespaarde middelen of de verkoop van de eigen woning niet mogen of kunnen ingezet worden voor het betalen van een verblijf in een woonzorgcentrum moeten we in vraag durven te stellen."