De opwarming van de aarde is "ondubbelzinnig" een gevolg van de menselijke activiteit. Dat is de conclusie van het IPCC, het wetenschappelijk klimaatpanel van de Verenigde Naties (VN), in zijn zesde rapport over de klimaatverandering. Volgens de wetenschappers is de gemiddelde temperatuur op aarde in de loop van het decennium 2011-2020 gestegen met 1,09°C in vergelijking met het pre-industriële tijdperk (1850-1900).

Het Klimaatakkoord van Parijs had als doelstelling om de opwarming onder de 2°C te houden, en indien mogelijk op 1,5°C.

"Ondubbelzinnig"

De term "ondubbelzinnig" is een belangrijke semantische verschuiving ten opzichte van de vijfde evaluatieronde (2013-2014). "In 2013 onderstreepte het IPCC-rapport dat de menselijke invloed op de klimaatopwar ming 'zeer waarschijnlijk' was", benadrukt klimatoloog en Belgisch vertegenwoordiger bij het IPCC Jean-Pascal van Ypersele (UCLouvain). "Nu zijn de dingen zo duidelijk dat we ons niet meer druk maken om waarschijnlijkheden. Dit is een historische ontwikkeling."

De afgelopen decennia neemt de uitstoot van broeikasgassen, met CO2 op kop, toe, wat leidt tot een alsmaar hogere concentratie in de atmosfeer (de CO2-concentratie staat op het hoogste niveau in minstens twee miljoen jaar en dat van methaan- en stikstofoxide in minstens 800.000 jaar). Die toegenomen concentraties hebben "waarschijnlijk" bijgedragen aan een opwarming van 1 à 2°C, terwijl andere menselijke factoren, hoofdzakelijk aerosolen, tegelijkertijd hebben bijgedragen tot een geschatte afkoeling tussen 0 en 1°C. De invloed van de zon en vulkanologische activiteit wordt in het rapport geschat op amper -0,1 tot +0,1°C.

"De menselijke activiteit heeft het klimaat doen opwarmen tot het hoogste niveau in minstens 2.000 jaar", klinkt het in het rapport dat er komt acht jaar na het vorige. De uitstoot van broeikasgassen en de klimaatopwarming leiden tot de verzuring van de oceanen, smeltende gletsjers en zee-ijs, een stijging van de gemiddelde zeespiegel (+0,2 meter tussen 1911 en 2018), meer extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven, cyclonen en droogtes, en een gemiddelde toename van de neerslag.

De publicatie van het eerste deel van het zesde evaluatierapport, dat gewijd is aan de natuurwetenschappelijke basis van de klimaatverandering, komt er op een moment dat delen van Europa, waaronder België, deze zomer worden geconfronteerd met dramatische overstromingen en andere delen van het Oude Continent worden geteisterd door bosbranden.

Bevestiging eerdere diagnoses

"Het nieuwe IPCC-rapport beschrijft nog gedetailleerder en met nog meer zekerheid dan zijn voorgangers de diagnose van de 'dokters van de planeet', de klimatologen", benadrukt van Ypersele. "Het bevestigt eerdere diagnoses: de koorts wordt bevestigd, vele organen zijn aangetast en de achteruitgang van de gezondheid van de patiënt zal waarschijnlijk versnellen als hij er niet in slaagt zich van zijn koolstofverslaving te bevrijden."

De Belgische klimatoloog hamert er dan ook op dat het rapport grondig wordt bestudeerd door de beleidsmakers. "Ze zullen erin lezen dat extreme omstandigheden, zoals die die België de afgelopen weken heeft meegemaakt, nog krachtiger zullen worden als de uitstoot van de broeikasgassen niet snel en fel verminderd wordt. Ze zullen er ook lezen dat een deel van de veranderingen jammer genoeg onvermijdelijk is geworden, en dat wij ons beter tegen deze schokken zullen moeten wapenen en tegelijkertijd onze uitstoot moeten verminderen."

De vertegenwoordigers van de 195 leden van het IPCC hebben de 'Summary for Policymakers' van het rapport goedgekeurd nadat het zin voor zin werd besproken tijdens een virtuele vergadering achter gesloten deuren van 26 juli tot 6 augustus.

Later volgen nog twee bijkomende rapporten: een over de impact van de klimaatveranderingen, aanpassingen en kwetsbaarheden (februari 2022) en een over de verzachting van de klimaatverandering (maart 2022) voor het syntheserapport er komt in september 2022.