Dr. Thierry Van der Schueren, huisarts, springt al jaren in de bres voor de huisartsgeneeskunde, meer bepaald binnen de Société Scientifique de Médecine Générale (SSMG), waar hij algemeen secretaris was. Nu werkt hij in het gezondheidscentrum van Livinhac-le-Haut en Saint-Santin in Frankrijk.

Dr. Thierry Van der Schueren is tot de laatste dag van het jaar blijven werken in de provincie Namen in de streek van Mettet (met nog een wachtdienst op Kerstmis). Op 2 januari vertrok hij naar Frankrijk waar hij op 10 januari zijn consultaties startte. Eind december waren vroedvrouw Solenne Lefèbvre en medisch secretaresse Élise Pucheu hem al voorgegaan. In het centrum van ‘Ma région’ hebben ondertussen al meer dan 1.500 consultaties plaatsgevonden. Dr. Thierry Van der Schueren is in een streek beland waar al enkele jaren geen huisarts meer was. “Ik werk in twee gemeentes en zie veel patiënten met een langdurige ziekte.”

Hij heeft met zijn hart gekozen voor die streek. “We waren al eens op vakantie geweest in een huisje nabij Cajarc en het was eigenlijk mijn bedoeling om daar met pensioen te gaan. Tijdens een opleiding op het congres voor huisartsgeneeskunde in Parijs in 2023 heb ik met iemand gesproken die er een stand had van de regio Occitanië. Die vertelde me dat er een tekort aan huisartsen was in die streek. Ik ben daar dan verschillende centra gaan bezoeken en mijn echtgenote en ik voelden ons er goed.”

Plaatselijke zorg
Het economische model is als volgt: de regio betaalt de lonen van onder andere dr. Thierry Van der Schueren, en zorgt voor de medische uitrusting. De 'intercommunale' die eigenaar is van het medisch centrum in Livinhac, heeft het pand ingericht en neemt voor een hele tijd de huur voor haar rekening.

De verhuis was een weloverwogen beslissing na 29 jaar praktijkvoering in België. “Een keuze voor plaatselijke zorg, contact met patiënten en een investering in een structuur op mensenmaat. Ik heb België verlaten om anders te werken en om meer tijd voor mezelf te nemen. In België werkte ik samen met 6 andere artsen. De structuur hier bevalt me echter beter. Ik doe ook mee aan het systeem van de wachtdiensten.”

De wachtdienst
Nu hij al 4 maanden in Frankrijk aan de slag is, kan hij de praktijkvoering, de gezondheidszorgstelsels en de zorggewoontes vergelijken. Eén van die punten is uiteraard de wachtdienst. “In België was de specifieke organisatie van de wachtdienst te zwaar geworden voor mij. Je wordt constant wakker gemaakt voor kleine niet-dringende zaken, dus de nachten zijn verschrikkelijk. Je slaapt nauwelijks en de volgende ochtend om 8 uur moet je weer present zijn om je eigen patiënten te verzorgen.”

In Frankrijk is de situatie heel anders. “Na een wachtdienst krijg ik 11 uur rust. Ik heb ook geen dienst meer na middernacht, omdat de wachtdienst dan afloopt.” Daarna wordt er op een andere manier gewerkt. “Tussen middernacht en 8 uur ’s morgens gaan de patiënten niet per se naar een ziekenhuis als ze een probleem hebben. Er is een regelsysteem dat alle oproepen filtert: een regulerende arts neemt de oproepen aan en trieert de patiënten.” Hij neemt zijn tijd om naar de problemen te luisteren en verwijst de patiënten. “Als de regulerende arts contact opneemt met de arts met wachtdienst, krijgt die laatste al heel wat precieze informatie over de gezondheidstoestand van de patiënt en over het probleem waar de regulerende arts zich zorgen over maakt. Hij legt het probleem uit en geeft een differentiële diagnose. We moeten ons dus enkel nog verplaatsen voor patiënten die een echt gezondheidsprobleem hebben. Na ons bezoek kunnen we rekenen op de hulp van de regulerende arts voor een eventuele ziekenhuisopname, het sturen van een ziekenwagen, transfer van de patiënt of thuiszorg, administratieve zaken… Je wordt er dus echt ondersteund. De regulerende arts kent ook de beschikbaarheid van de ziekenhuizen op dat ogenblik.”

Respect voor artsen
Dat systeem ontlast de arts sterk doordat hij geen zinloze oproepen meer krijgt. “Ik stel ook vast dat er een groot respect is voor de artsen die willen meedoen aan de wachtdienst. Die is immers niet verplicht. Bovendien zet je artsen dan oordeelkundig in.”

Is zo’n systeem ook mogelijk in België? “België zou zich voor enkele punten kunnen laten inspireren door het Franse systeem. Het is een respectvolle, constructieve en interessante oplossing. Je wordt dan immers niet meer belast met onnodige oproepen omdat alle oproepen passeren via de regulerende arts, die de patiënten kan zeggen dat ze de wachtdienst voor hun probleem niet nodig hebben. Je moet uiteraard meerdere regulerende artsen hebben (er zijn er meerdere per departement): huisartsen of urgentieartsen.”

Dr. Thierry Van der Schueren vindt dat er iets moet gebeuren in België. “Als er minder arbeidskrachten zijn, kan je artsen niet verplichten om op elk uur van de dag en de nacht beschikbaar te zijn. Hun meerwaarde manifesteert zich overdag bij de patiënt. In het holst van de nacht zijn er maar zeer weinig gewettigde oproepen.”

Een netwerk van multidisciplinaire huizen met loontrekkende artsen
Die praktijk sluit aan bij enkele projecten waaraan ook in België wordt gedacht. “Ik werk in een streek met een tekort aan artsen. Het multidisciplinaire gezondheidshuis hier stond open voor zelfstandige artsen, maar in 5 jaar tijd is niemand zich komen melden.” De regio heeft dan beslist om loontrekkende artsen aan te werven. “Dat zou ook een oplossing kunnen zijn voor België. Ik merk dat veel jonge artsen dat een aantrekkelijk idee vinden. Ze willen een betere combinatie van beroeps- en privéleven. Daarnaast willen ze zich vooral bezighouden met geneeskunde en niet met administratieve taken. Dat is ook een oplossing voor artsen ouder dan 50 jaar die wel geneeskunde willen beoefenen, maar zonder administratieve belasting.”

Behandeling van kinderen
Ik doe nu ook ander werk. “Ik hou me helemaal niet meer bezig met pietluttigheden, maar behandel veeleer chronisch zieken (diabetes, hartfalen enz.). Ik doe ook aan interne geneeskunde en kindergeneeskunde. In Frankrijk wordt tussen de leeftijd van 0 en 18 jaar een twintigtal consultaties gevraagd (verplicht en aan te raden en volledig terugbetaald) voor kinderen. Je zou dat ook in België kunnen overwegen om de follow-up van kinderen te verbeteren. Er zijn weinig kinderartsen in Frankrijk. De huisarts ziet er veel meer kinderen dan in België. Als er een afwijking is, verwijst hij het kind naar een geschikt centrum.”

De troeven van tele-expertise
In de Franse context van grote afstanden en ‘medische woestijnen’ kan dr. Thierry Van der Schueren rekenen op een andere belangrijke bondgenoot: tele-expertise. “Dat doe ik veel. Ik stel een klinische of therapeutische vraag aan specialisten via een beveiligde verbinding. Zo kan ik hen bijvoorbeeld ook foto’s en protocollen sturen. Ze antwoorden (althans diegenen die zich hebben ingeschreven) vrij snel.” Iedereen wordt betaald volgens zijn werk. “Een vergoeding van 10 euro voor mij (de arts die de vraag stelt) en 20 euro voor de specialist die de vraag beantwoordt. Op die manier wordt iedereen betaald voor de tijd die hij eraan besteedt. Ook de patiënt wordt zo sneller behandeld… En hij krijgt soms een advies voor een probleem waarvoor hij niet per se bij een specialist op spreekuur had hoeven te gaan. Ik stuur regelmatig foto’s voor advies naar dermatologen. Maar ik stel ook vragen aan een endocrinoloog over de behandeling van een ontregelde diabetes bij een patiënt met nierinsufficiëntie.”

Die tele-expertise is een vlot systeem. “Alles verloopt via de software die we al gebruiken. Je stelt een vraag vanuit het patiëntendossier, je kiest de specialist aan wie je de vraag wilt stellen, en je verstuurt ze. Nadat je het antwoord hebt gekregen, regel je met één klik de facturatie voor de twee artsen.” Ondanks de afstand blijft de relatie met de specialisten goed: “Als een patiënt een oogarts of een kinderarts wil raadplegen, moet hij vaak naar een ander departement gaan. Hier kunnen privéradiologen beschikken over een CT-scanner of een MRI-toestel. Dat verplicht iedereen wat performanter te zijn.”