Een nieuwe audit (van de Eenheid Audit) analyseerde het gebruik van CT- en MRI-scans in Belgische ziekenhuizen. Daaruit blijkt dat het gebruik van MRI-scans toeneemt, maar dat de ziekenhuizen niet minder CT-scans uitvoeren. Onder meer omdat Waalse huisartsen meer CT-scans voorschrijven. De Eenheid Audit formuleert ook enkele aanbevelingen.

De federale gezondheidsinstellingen moedigen ziekenhuizen aan om de schadelijke effecten van straling te beperken. Dat kan door overbodige medische beeldvorming in te perken en waar mogelijk een MRI-scan uit te voeren in plaats van een CT-scan. De eenheid Audit Ziekenhuizen van het FAGG, de FOD Volksgezondheid en het RIZIV onderzoekt de evolutie van het gebruik van beide soorten scans. Hieruit blijkt dat het gebruik van MRI-scans toeneemt, maar dat de ziekenhuizen niet minder CT-scans uitvoeren. De Eenheid formuleert ook enkele aanbevelingen.

MRI-scans maken geen gebruik van röntgenstraling en zijn dus veiliger dan CT-scans.

Onderzoek naar de evolutie van CT- en MRI-scans per ziekenhuis
De federale gezondheidszorginstellingen onderzochten de evolutie van de CT- en MRI-scans op niveau van alle individuele ziekenhuizen, specifiek van de schedel en de wervelzuil, van 2017 tot en met 2019. Ze bekeken ook welke factoren een impact hadden op de keuze voor het soort scan. 

Hierbij gebruikten de auditoren:

• het nationaal kadaster waarin ziekenhuizen hun zware medische beeldvormingstoestellen moeten registreren
• een uitgebreide vragenlijst
• gegevens over de terugbetaling van medische verstrekkingen 
   

Algemene toename scans, maar onderlinge verschillen
De Eenheid Audit Ziekenhuizen stelde vast dat het absoluut aantal CT- en MRI-scans sneller is toegenomen dan de bevolkingsgroei. Daarbij is er een duidelijk verschil in het aandeel MRI-scans tussen de gewesten en tussen ziekenhuizen. Patiëntenkarakteristieken zoals leeftijd, sociale status, de verzekeringsinstelling of geslacht kunnen deze verschillen niet verklaren.

Waalse huisartsern schrijven meer CT-scans voor

Een verschil in de hoeveelheid beschikbare CT- en MRI-scanners per inwoner per regio kan deze verschillen wel gedeeltelijk verklaren. Verder schrijven huisartsen in het Waalse Gewest meer CT-scans voor dan in het Vlaamse Gewest. Het rapport formuleert het zo: "In verhouding tot de populatie worden er bij ambulante patiënten meer CT’s uitgevoerd in het Waalse Gewest dan in het Vlaamse Gewest."

"Voor ambulante MRI-verstrekkingen is dat verschil er niet, maar is wel uitgesproken variatie op arrondissementsniveau. Voor gehospitaliseerde patiënten is er een verschil waarneembaar tussen de arrondissementen in het westen en het oosten. We zien voor CT onderzoeken relatief meer verstrekkingen in een aantal westelijk gelegen arrondissementen. Voor MRI zijn enkele ‘hot-spots’ zichtbaar aan de kust."

Of nog: "Het valt op dat er een duidelijk gewestelijk verschil is als er gekeken wordt naar het aantal CT-voorschriften per raadpleging wanneer we kijken naar voorschriften door huisartsen. Dat verschil zien we echter niet in de mate terug bij het voorschrijven van CT-onderzoeken door andere arts-specialisten."

Sommige ziekenhuizen hebben een aangepast beleid of interne procedures voor de vermindering van CT-scans. Deze ziekenhuizen kenden een statistisch significante daling van het gebruik ervan.

Kadaster nuttig, maar voor verbetering vatbaar

Uit de vragen over digitalisering is naar voren gekomen dat het kadaster een nuttig instrument is, maar dat het nood heeft aan een betere technische implementatie. De eenheid Audit Ziekenhuizen stelde ook vast dat:

• het aanvraagformulier voor een onderzoek medische beeldvorming niet overal is gedigitaliseerd
• de integratie van gegevens in het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) nog beperkt is
• protocollen en/of beelden van radiologische onderzoeken niet steeds gedeeld worden buiten het ziekenhuis via o.a. “hubs” (uitwisselingssystemen voor medische gegevens tussen zorgverleners)
   

Aanbevelingen: inzetten op digitalisering en beleid
Om de schadelijke bijwerkingen van medische beeldvorming te verminderen, raadt de eenheid Audit Ziekenhuizen aan om CT- en MRI-scans enkel te gebruiken wanneer ze een echte medische meerwaarde vormen. Vandaar deze aanbevelingen:

• Beleid ontwikkelen rond de keuze van onderzoek. Dit beleid kan slaan op de beschikbaarheid van apparatuur, beschikbare scans en voorschrijfgedrag.
• Een populatiegerichte beperking van het aantal CT-scans.
• Een digitaal hulpmiddel invoeren om te helpen bij de keuze van het onderzoek (clinical decision support system - CDSS). Zo'n hulpmiddel ontwikkelen is een van de projecten waar het Riziv aan werkt in het kader van het actieplan eGezondheid.
   

Deze aanbevelingen dragen bij tot een betere kwaliteit van de gezondheidszorg voor de patiënt door een betere inzet van beschikbare middelen en omdat de blootstelling aan schadelijke straling vermindert.
> Het rapport “Audit Medische Beeldvorming” vindt u hier terug.

> Audits totale heupprothese, revalidatie en dialyse in startblokken of aan de gang