De tweejaarlijkse millenniumconferentie van de geneeskundige kring: een begrip in Aalst en wijde omgeving. Op zaterdag 14 januari 2025 staat alweer de volgende editie gepland met zoals steeds een universeel thema. “Arm maakt ziek, ziek maakt arm”, vormt het debatonderwerp. Bekende gezichten in het panel zijn kinder- en jeugdpsychiater Prof. em. Peter Adriaenssens en communicatiespecialist/columnist Noël Slangen. Phara de Aguirre (VRT) modereert. 

Wij vielen bij nefroloog Rogier Caluwé, een van de bezielers, meteen met de deur in huis:  wat zijn de gevolgen van uitstel of afbrekingen van behandelingen door de financiële toestand van patiënten? “In mijn branche blijven die beperkt, heb ik de indruk. Bijna iedereen op consultatie nefrologie is geïncludeerd in het Zorgtraject Chronische Nierinsufficiëntie. De patiënt in dit traject betaalt geen remgeld meer voor de consultaties bij specialist en huisarts. Dr. Jean-Marie Billiouw van onze dienst stond mee van aan de wieg van dit zorgtraject dat financieel kwetsbare patiënten beschermt.”

Bedenkelijke steun mutualiteiten

“Wel zien we relatief vaker minder begoeden bij onze dialysepatiënten. Het gaat zeer dikwijls om (pre)diabeten of mensen die ongezond leefden. Daar is de link met armoede er zeker.” 

Of deze patiënten ondersteund worden? “Qua begeleiding speelt specifiek voor dialyse onze sociaal verpleegkundige een belangrijke rol bij betaalmoeilijkheden. Moeilijkheden die zich niet beperken tot de nefrologie maar zich eveneens voordoen bij andere disciplines, want het betreft niet zelden gehospitaliseerde patiënten met co-morbiditeit. Naast de behandelingsprijs is het dialysevervoer drie keer per week een obstakel. Dat vervoer wordt maar gedeeltelijk terugbetaald. De patiënt legt dus een stuk bij, afhankelijk van de afstand tot het dialysecentrum. Sommige ziekenfondsen plafonneerden het bedrag van hun tussenkomst. Ze zijn er zelfs berucht om, want hoe ver een patiënt ook woont, per rit betalen ze slechts een maximumbedrag. Zo liggen sommige patiënten maandelijks aan een kostenpost van 500 tot 1.000 euro, alleen voor hun vervoer! De beroepsvereniging lobbyt wel bij de overheid om daar tegen op te treden, maar eigenlijk ligt de bal daar deels bij de mutualiteiten.”

Sleutel voor een stuk bij ziekenhuizen

Waar ligt de ondersteunende rol van het ziekenhuis? “Er is dus onze sociale dienst, maar ook het beleid rond de ereloonsupplementen heeft het ziekenhuis voor een stuk in handen. Individueel is het aan de arts om te zien of hij deconventioneert of niet. Onze dienst is volledig geconventioneerd, maar de grotendeels ontoereikende ziekenhuisfinanciering en de op stapel staande hervormingen kun je niet wegcijferen in het kostenplaatje. Het is wat makkelijk om een supplementenverbod in te stellen terwijl de ziekenhuizen er voor een groot deel van afhangen via de specialistenafdrachten. Artsen die zich daartegen afzetten, dan weer als geldwolven afschilderen, is goedkoop.”

“Uiteraard moeten ziekenhuizen met een relatief arm patiëntenbestand zien dat de rekeningen kloppen. Het valt voor dat ze incassobureaus inschakelen. Daarom zijn we blij dat we Noël Slangen (voorzitter Kinderarmoedefonds) aan boord konden trekken voor onze conferentie. We hopen dat hij wat duidt hoe de overheid haar beleid kan sturen op dit vlak.”

“Een ziekenhuis moet qua beleid wel zo transparant mogelijk zijn voor de kostprijs van een behandeling, dat is verplicht van overheidswege. In principe staat de info over (de)conventie en supplementen ter beschikking van de patiënt. Financieel kwetsbare patiënten worstelen evenwel vaak met financiële ongeletterdheid of ze missen het lef om naar de prijs te vragen.”

Een aparte thematiek voor patiënten in armoede is de uitgesproken link met de geestelijke gezondheid. Die wordt belicht door Heidi Degerickx (Netwerk tegen Armoede), en ervaringsdeskundige Christophe Teirlinck. Het is voor deze patiënten nog moeilijker om de weg te vinden naar hulpverlening.”

Meer sociale armslag via nefrologie

Ziekenhuizen dienen bij een strenge winter ook wel eens als opvang voor armen. De dienst nefrologie Aalst houdt wekelijks multidisciplinair overleg waarbij men alle opgenomen patiënten bespreekt, zowel medisch als psychosociaal. “Merken we een problematische  situatie, dan melden we dat. De sociaal verpleegkundige bekijkt dan of er thuis extra omkadering nodig is. Je kunt je niet voorstellen hoe overbevraagd deze verpleegkundigen zijn. De noden zijn enorm. De overheid probeert deze mensen ook zo weinig mogelijk te ‘institutionaliseren’ en ze zo lang mogelijk thuis te laten verzorgen. In de geestelijke gezondheidszorg zet die trend zich nu eveneens sterk door met een forse afbouw van bedden en thuisbegeleidingsteams.”

Nefrologiediensten in Aalst en elders geven hun dialysepatiënten vaak meer sociale armslag door een buitenlandreis te organiseren voor hun patiënten. “Om de twee jaar doen we dat met begeleiding van onze verpleegkundigen en een nefroloog. Via de steun van een vzw houdt men de prijs betaalbaar en kunnen de patiënten toch in een medisch veilige omgeving verblijven. We beseffen dat het misschien de laatste keer is dat die mensen met vakantie kunnen. Dat initiatief is pas mogelijk omdat we het ziekenhuis daarvoor veel personeel vrijmaakt. Zo kunnen we ook rolstoelpatiënten meenemen.”

“De patiënten appreciëren dat enorm. Soms gaat ook de partner mee en/of de familie en nemen getransplanteerde patiënten deel. Het jaar dat er geen dialysereis gepland staat, organiseren we een andere grote activiteit voor deze kwetsbare groep.”

Er bestaat trouwens een uitgebreid register van alle dialysecentra ter wereld, weet dokter Caluwé nog te vertellen. “Plannen dialysepatiënten een privéreis, dan informeren we hen over het centrum dat het dichtst ligt bij het vakantieadres van de patiënt zodat hun verblijfscomfort maximaal verzekerd is.”

• Millenniumconferentie “Arm maakt ziek, ziek maakt arm”
• Organisatie: Geneeskundige Kring van Aalst
• 14 januari 2025, CC De Werf, 19.30-22.30
• Inschrijven kan hier.