In 2013 vormde de invoering van een gedecentraliseerde en gedemedicaliseerde hiv-screening één van de maatregelen in het Aidsplan van Laurette Onkelinx. De Hoge Gezondheidsraad (HGR) werd gevraagd advies uit te brengen over deze innoverende aanpak. Hij raadt de overheid aan om de wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (KB nr. 78) aan te passen, die ‘gedecentraliseerde en gedemedicaliseerde screening’ verbiedt. Maggie De Block staat niet achter dat advies.

Prof. Yves Van Laethem (afdeling infectieziekten van het CHU Saint-Pierre) en Katrien Fransen (directeur van het referentielaboratorium van het Instituut voor tropische geneeskunde), experts van de HGR, menen dat de gecentraliseerde en gemedicaliseerde strategie voor de meeste mensen (inclusief minderjarigen) nog steeds de beste optie blijft voor een hiv-test. “Gedecentraliseerde en gedemedicaliseerde strategieën moeten alleen worden gebruikt voor mensen die met de huidige strategie tussen wal en schip zouden vallen.” Ze citeren enkele proefprojecten die alternatieve oplossingen voor de huidige aanpak bieden: het verzamelen van stalen tijdens outreach-activiteiten (tijdens festivals), het gebruik van sneltesten voor hiv, het gebruik van speekselstalen in plaats van bloedstalen, het meedelen van de resultaten van de oriëntatietests per telefoon/sms/via het internet en het betrekken van niet-medische gezondheidswerkers die het hiv-testproces kunnen vergemakkelijken en er zelfs toe kunnen bijdragen. Die opties richten zich vooral op mensen die niet makkelijk naar de dokter gaan (jongeren, migranten, homoseksuelen enz.).

De Block biedt weerstand

Om vorderingen te maken in dit dossier raadt de HGR in zijn advies (9224) de overheid aan om het KB nr. 78 van 10 november 1967 aan te passen, dat ‘gedecentraliseerde en gedemedicaliseerde screening’ verbiedt. Een voorstel waar de federale minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid volgens Le Soir van woensdag 22 juli niet achter staat. Volgens Maggie De Block “staat die wetswijziging niet op de agenda”. We herinneren eraan dat een van de grootste projecten die de minister aankondigde de aanpassing van het bewuste KB 78 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen was, met de bedoeling de taakverdeling tussen de zorgverleners opnieuw te bekijken. Wil ze niet op de zaken vooruitlopen voor ze een algemeen overzicht heeft over het delegeren van curatieve en preventieve taken tussen gezondheidszorgberoepen?

Yves Van Laethem en Katrien Fransen staken tijdens de persconferentie hun verbazing over het uitgesproken standpunt van de minister niet onder stoelen of banken. “Als de minister ons advies gelezen heeft, zal deze wetswijziging misschien wel op de agenda staan”, merkte Katrien Fransen niet zonder humor op. “We kunnen alleen hopen dat de impact van ons advies en de druk die niet-gouvernementele organisaties en de media uitoefenen het standpunt van Maggie De Block zullen veranderen. (…) Het lijkt een principieel verzet te zijn dat niet gestoeld is op wetenschappelijke gegevens. Maar ons advies is niet gebaseerd op gegevens die Belgische experts ergens uit hun hoed hebben getoverd. Het vermeldt Belgische epidemiologische gegevens die gebaseerd zijn op internationale overwegingen”, voegde Yves Van Laethem toe. “De minister gaat vooruit als een ijsbreker. Als minister heeft ze dat recht. Maar als ze vasthoudt aan die houding, gaat ze in tegen de internationale literatuur over dit onderwerp. En dat is nooit goed…”  

Vooraleer zijn advies te formuleren (lees hier de integrale tekst) – dat niet alleen gaat over de aanpassing van de regelgeving, maar een algemene werkprocedure voorstelt – ging de HGR te rade bij verschillende beroepsbeoefenaars die zich bezighouden met preventie, screening en behandeling van aids en bij de Orde van geneesheren, maar is geen contact opgenomen met de twee wetenschappelijke verenigingen van huisartsen (SSMG en Domus Medica). Dat gebeurt misschien nog in een latere fase.