Aangaande het visiedocument van de denktank Metaforum over de gezondheids- en zorgberoepen van de toekomst werden ook prof. em. huisartsgeneeskunde Jan De Maeseneer, CEO Zorgnet -Icuro Margot Cloet en dr. Dirk Dewolf (administrateur-generaal Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid) uitgenodigd voor een reactie. De Maeseneer hield een opvallend pleidooi voor acceptatieplicht van patiênten als wapen tegen patiëntenstops.

Jan De Maeseneer nam uitvoerig de tijd voor een resem bedenkingen. We beperken ons tot enkele markante opmerkingen. In eerste instantie was hij 'vol lof' over het schitterende document met scherpe analyses. Hij stelde vast dat het het quintuple aim nu overal is  ingeburgerd, zowel federaal als regionaal.

Acceptatieplicht

Hij ziet het als een uitdaging om bij de arbeidsmarktkrapte meer diversiteit aan bod te laten komen: "Daar moeten we naartoe, zo kan het lukken om meer mensen in de zorg te krijgen. Het kan ook helpen om patiëntenstops tegen te gaan. Die stops moeten we op korte termijn aanpakken door de accountability bij de opvang van patiënten vast te leggen: elke groep of netwerk moet precies zijn of haar verantwoordelijkheid kennen ten opzichte van de patiënten. Mét acceptatieplicht. Idem dito voor tweede lijn en ziekenhuisnetwerken. De patiëntenstop-idee moet zo snel mogelijk uit het jargon verdwijnen."

Het groeiende probleem van de wachtlijsten pak je volgens hem het best aan door getrapte zorg: de eerste lijn dus die verwijst naar de tweede lijn. Het komt er ook op aan om meer na te denken over de taken van eerste en tweede lijn "zodat iemand geen zes maanden moet wachten op een gynaecoloog in Antwerpen zoals enige tijd geleden in de pers verscheen."

Hij hield zijn welbekende pleidooi om het piramidale systeem in onze gezondheidszorg (eerste lijn onderaan, tweede lijn daarboven, derde lijn aan de top) om te draaien.

In het BIHR (Belgian integrated health record) ziet de voormalige professor van de UGent mogelijkheden om te evolueren naar meer geïntegreerde zorg: "Dat is de sleutel tot vele veranderingsstappen." Het is ook geweten dat hij een fervente voorstander is van task shifting en competency sharing. "Nu moeten we daar echt werk van maken."

Mea culpa

Opmerkelijk was dat hij ook een mea culpa sloeg voor zichzelf en de academische wereld bij de onderwijshervorming van enkele jaren geleden: ""We hebben een zootje gemaakt van de master- en bachelorhervorming. Het was verkeerd om de bachelor-opleiding kinesietherapie te stoppen, en nog louter masters op te leiden. We leiden vandaag zeer veel masters in de kinesietherapie op, maar vacatures in Woon- en Zorgcentra, in wijkgezondheidscentra,..geraken niet ingevuld. In zorgberoepen zoals kine, logopedie, audiologie, ergotherapie, …heb je zowel masters als bachelors nodig, die samen in team werken. De hogescholen moeten opnieuw bachelors kinesietherapie opleiden."

Overigens omschreef hij zichzelf als een 'onderwijspessimist': "Als je het gezondheidszorgsysteem zelf niet verandert, is elke verandering in het onderwijs gedoemd tot mislukken."
Over de braindrain en de arbeidsmobiliteit weidde hij eveneens uit: "Dat zijn drama’s vandaag. Roemenië leidt in de EU het grootst aantal artsen in verhouding tot het aantal inwoners op, en deze werken vandaag in grote getallen als verpleegkundigen in de ziekenhuizen in grote steden in West-Europa. Die internationale braindrain is absoluut onacceptabel."

Ook Margot Cloet uitte als voorzitter van de commissie hoger onderwijs kritiek op  onderwijsinstanties. "We moeten breder nadenken. Het gaat niet op dat, als één unief een nieuwe richting opricht, een andere dat automatisch tevens doet zonder veel reflectie." Verder vroeg ze zich af of we de vrije artsenkeuze niet in vraag moeten stellen als we zien hoe burgers almaar meer gaan shoppen in onze gezondheidszorg. In het licht van het enorme aantal vacatures voor de zorg is deze 'verkwisting' van zorg vandaag onaanvaardbaar. "Dat vergt een maatschappelijk debat."

De CEO van Zorgnet-Icuro wierp ook vragen op over ons huidige 'zeer omplexe sociaal overleg en werkgelegenheidsbeleid. Op zich is dat goed, maar het mondt ook uit in veel egelstellingen en (te) veel vergaderen. Dan is het niet altijd zo simpel om te innoveren. Alleen al over dat sociaal overleg mag nagedacht worden, en dan heb ik het nog niet over wat in Riziv gebeurt."

Dreigende commercialisering

Als grote bedreiging voor zorg en werkgeverschap stipte Margot Cloet de commercialisering aan. "ik zag een advertentie van een projectbureau dat een reis naar New York uitloofde voor wie de meeste arbeidskrachten kon aanleveren."

Ze had ook enkele concrete voorstellen zoals: schuif het corporatisme wat aan de kant, ga met beide voeten in de realiteit staan. Wat de Wet uitoefening Geneeskunde betreft (WUG): "Wie bekwaam is, is bevoegd. Dat is een principe waarop we verder moeten bouwen. Niet iemand een bevoegdheid geven waarmee die dan automatisch aan de slag kan."

Verder: "Hoe meer een beroep beschermd is, hoe corporatistischer de reflexen. We moeten meer delegeren."

> Kijken in de toekomst (1): teamwork versus verantwoordelijkheid

> Kijken in de toekomst (2): basecamp gezondheidszorg als Zwitsers leger