De producent van vezelcementplaten Eternit heeft een conceptnota over een decretale vergoedingsplicht voor asbestproducenten afgedaan als "disproportioneel" en "mogelijk discriminerend". Dat het bedrijf een deel van de verantwoordelijkheid zelfs bij de eindgebruikers van asbesthoudende producten leek te leggen, stuitte op heel wat onbegrip bij de leden van de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement en slachtofferorganisaties.
In de commissie vond dinsdag een hoorzitting plaats over de conceptnota van onder anderen Andy Pieters (N-VA). Die draait rond een decretale vergoedingsplicht voor asbestproducenten om het asbestafbouwbeleid in Vlaanderen te financieren. De tekst viseert met name Eternit, momenteel onderdeel van de bouwmaterialengroep Etex. Dat bedrijf produceerde volgens een inschatting van de afvalstoffenmaatschappij OVAM zowat 65 procent van asbestcement in België.
"Altijd binnen wettelijk kader"
Eternit - dat in 1997 stopte met de productie van asbesthoudende producten - ging tijdens de hoorzitting fel in de verdediging tegen de plannen. Bestuurder Bo Huberland wees erop dat het bedrijf altijd binnen het wettelijk kader handelde, dat de overheid zelf ook op de hoogte was van de gezondheidsrisico's en het gebruik van asbesthoudende producten op een bepaald moment zelfs "aanmoedigde", en dat het bedrijf maar een van meerdere spelers actief op de markt was. "Eternit heeft zeker een rol gespeeld in de asbestproblematiek en betreurt de gevolgen", zei Huberland, maar het huidige voorstel legt een "disproportionele verantwoordelijkheid" bij het bedrijf.
Ook overheden "verpletterende verantwoordelijkheid" maar "ongemeen hard lobbywerk"
Dat ook de overheden in België "een verpletterende verantwoordelijkheid" dragen in de asbestproblematiek, benadrukte ook Bram Vandromme, advocaat omgevingsrecht en auteur van 'Asbest. Niet wachten tot het stof gaat liggen' (2019). Zij lieten te lang begaan, "terwijl de gezondheidsrisico's al sinds de jaren 60 bekend waren". Daarentegen wierp hij op dat de sector "ongemeen hard lobbywerk" verrichte, waarin volgens advocaat Jan Fermon - die al jarenlang een juridische strijd voert tegen Eternit - de toenmalige directie van het bedrijf het voortouw nam.
Dat Eternit op een slide van zijn presentatie leek te suggereren dat "iedereen in de waardeketen, zelfs de gebruiker" verantwoordelijk treft, deed dan weer zowel de commissieleden als Fermon en de asbestslachtofferorganisaties Abeva en Stoff steigeren. Eternit-directeur Laurent Maroy verzekerde in een reactie dat het om een toelichting van de wetgeving ging, en niet om een standpunt.
"Het debat over de verantwoordelijkheden is geen debat dat hier en nu moet gebeuren. Dat is een juridisch debat", zei Maroy. Eternit is momenteel verwikkeld in twee procedures, waarvan een ingediend door OVAM en de Vlaamse overheid. Zowel OVAM als Eternit bevestigde in de commissie dat er op de achtergrond ook onderlinge onderhandelingen aan de gang zijn, met ook nog het kabinet van minister van Omgeving Jo Brouns (CD&V).
