De wachttijden voor consultaties en medische onderzoeken bij specialisten in België blijven toenemen. Gemiddeld wachten patiënten 81 dagen op een afspraak, met uitschieters tot 131 dagen bij oogartsen volgens TestAankoop. De Morgen van afgelopen weekend meldt als gevolg daarvan toenemende frustraties en soms ernstige gezondheidsproblemen.
TestAankoop en het Vlaams Patiëntenplatform wijzen op de reële impact van die vertragingen: 22% van de patiënten ziet hun situatie verslechteren, bij 4% leidt het tot ernstige complicaties.
Nochtans is het aantal artsen niet gedaald, analyseert de krant. Integendeel, er zijn vandaag zelfs meer specialisten dan vroeger, zoals dermatologen. De veranderende werkcultuur is zoals bekend een van de oorzaken, naast de toenemende vergrijzing.
Oogartsen (131 dagen), dermatologen (114 dagen) en gynaecologen (112 dagen) spannen de kroon op het vlak van wachttijden, maar ook bij een stomatoloog of longarts ligt de lat relatief hoog.
Een mammografie? Dat is gemiddeld 76 dagen wachten, becijferde TestAankoop. Idem voor een elektrocardiogram (58 dagen) of een MRI (49 dagen).
Het Vlaams Patiëntenplatform krijgt tevens meer meldingen van leverpatiënten die wachten op MRI's voor een diagnose of patiënten met dystonie, die soms vijf maanden moeten wachten op een gesprek met de neuroloog. "Soms hangt de snelheid waarmee patiënten geholpen worden af van hoe mondig ze zelf zijn", merkt woordvoerder Lise Dehouwer op.
Nog geen drama’s
Hoeveel tumoren door de langere wachttijden ongehinderd gegroeid zijn, is moeilijk in te schatten. Evenmin is bekend hoeveel hartproblemen al te lang zonder diagnose blijven. Volgens dr. Jos Vanhoof van het Vlaams Artsensyndicaat houden de meeste specialisten in hun agenda ruimte vrij voor dringende problemen of doorverwijzingen via huisartsen.
Ook Kom op tegen Kanker heeft vooralsnog geen weet van grote drama's door te lange wachttijden.
Het Belgische zorgsysteem staat bekend om zijn grote toegankelijkheid. Patiënten kunnen artsen vrij kiezen en makkelijk een tweede, derde of zelfs negende opinie kunnen inwinnen. "In vergelijking met het buitenland scoren wij op vlak van toegankelijkheid heel goed", weet gezondheidseconoom prof. Dominique Vandijck (UGent). Dat leidt soms wel tot overconsumptie en inefficiënt gebruik van middelen.
Systeemfout?
Dermatologen wijzen bijvoorbeeld op controles bij mensen zonder risicoprofiel die ruimte innemen voor dringender gevallen. Nochtans zijn er zelfs meer dermatologen dan vroeger: sinds 2013 is in de dermatologie het aantal voltijdse equivalenten per 10.000 verzekerde patiënten met 9 procent gestegen.
"In vergelijking met de omliggende landen hebben we in België voldoende dermatologen", beaamt Koen Roegies (Beroepsvereniging der Belgische Dermatologen) in De Morgen. Aan een gebrek aan dokters ligt het dus niet, maar kennelijk aan een systeemfout. “ik zie bijvoorbeeld gezinnen met jonge kinderen die voor de zekerheid jaarlijks langskomen, terwijl een melanoom zich pas vijftien jaar na ernstige zonverbranding manifesteert. Dat zijn meteen vier, vijf consultaties die volzet zijn en die niet beschikbaar zijn voor pakweg een kind met ernstige eczeem."
Jos Vanhoof verklaart het zo: "Vroeger kende ik twee gynaecologen die ik om 20 uur nog kon bellen voor een dringende consultatie diezelfde avond, nu heb ik zeven gynaecologen nodig voor evenveel patiënten." Tegelijk stijgt de vraag: door de vergrijzing heeft een groeiende groep mensen meer en complexere zorg nodig.
No-shows, waarbij patiënten niet opdagen voor hun afspraak, verergeren het probleem volgens dr. Roegies.
Limieten
Er ontstaat een “zorgsysteem met twee snelheden”, een gevaar waarvoor al langer gewaarschuwd wordt. Wie supplementen kan betalen of naar de privépraktijk gaat, wordt sneller geholpen, heet het. "De wachtlijsten zijn ook een symptoom van een gezondheidssysteem dat financieel op zijn limieten botst", stelt Vandijck nog.
Wat de dermatologie betreft: "Ik geloof sterk in tele-expertise, waarbij dermatologen snel kunnen overleggen met een huisarts die vragen heeft over een huidaandoening bij een patiënt", aldus dr. Roegies.
De wachttijden zijn alleszins het gevolg van een complexe mix van maatschappelijke, economische en organisatorische factoren. Zowel patiënten als zorgverleners en beleidsmakers zullen inspanningen moeten leveren om het systeem efficiënter, rechtvaardiger en duurzamer te maken, klinkt het als besluit.
