Vorig jaar ondergingen ruim 20.000 vijftigplussers in ons land een kijkoperatie aan de knie. In het Tijdschrift voor Geneeskunde roept dr. Jan Victor (UGent) de sector op om zich bewust te worden van dat teveel. Het Riziv staaft deze 'verspilling' met cijfers. Hij richt zich zowel tot patiënt, huisarts als specialist.
Meestal hadden die patiënten last van artrose in de knieën en dan heeft een kijkoperatie doorgaans geen meerwaarde. Het Riziv roept chirurgen op om met die wetenschap rekening te houden en dergelijke ingrepen zoveel mogelijk te vermijden.
Prof. dr. Jan Victor (UZ Gent): "Voor degeneratieve menisci gebeuren er inderdaad te veel artroscopische interventies. We moeten daarvoor sensibiliseren bij zowel het publiek, de huisartsen als de othopedisch chirurgen. Waarom we nu met te veel van dergelijke interventies te maken krijgen, ligt aan de vroege opkomst van artroscopie in ons land - een laag-invasieve techniek - samen met een sterk verbeterde beeldvorming (MRI) met een patiënt die een dergelijke MRI laat uitvoeren wegens kniepijn. En dan het protocol van de radioloog ligt. De radioloog die verplicht is om te beschrijven wat hij ziet.
Maar het punt is dat een afwijking in de meniscus boven de leeftijd van 50 jaar eigenlijk een normaal fysiologisch gegeven is. Degeneratief inscheuren van de meniscus is dus gewoon te wijten aan veroudering. Daarvoor doe je best geen interventie. Het volstaat bij pijn vaak om wat te wachten, gepaste oefeningen te doen bij de kinesist en dan kun je vaak artroscopie vermijden. Voor een goed begrip: het gaat dus hier over patiënten die degeneratieve letsels hebben, met weinig klachten van blokkering of verspringend fragment. In dat laatste geval zou artroscopie nog nuttig kunnen zijn.
Huisarts
"We zullen met BVOT de bestaande richtlijnen nog eens in de verf zetten. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Een gezondheidssysteem kan leiden tot uitwassen. Een mooi voorbeeld is Schotland. Waar men vroeger overal in Schotland een gelijklopend aantal artroscopische interventies had bij oudere patiënten zag, veranderde dat nadien In Engeland. Men veranderde namelijk het systeem waarbij de accountability niet meer duidelijk lag bij de orthopedisch chirurg maar voor een deel bij de verwijzer (huisarts). Toen zag men dat in Engeland een verdubbeling optrad van het aantal artroscopieën bij mensen van middelbare en oudere leeftijd, versus Schotland."
Ziekenhuis
"Tal van interessante studies tonen aan dat het systeem waarin men werkt, een effect. Het is heel kort door de bocht om nu te zeggen dat de overheid dit moet oplossen. Tenzij we naar een totaal andere financiering van de gezondheidszorg gaan." Versta: ook de druk van het ziekenhuis om een minimumaantal operaties te verrichten om alles rendabel te houden. Daarnaast speelt ook het aantal dokters in een land een rol.
"We lichten nu volop het publiek in en ik schreef ook een paper in het Tijdschrift voor Geneeskunde om de huisarts eveneens in te lichten. Ons inzicht daarover is namelijk gegroeid. Volgende stap is de orthopedische wereld hierop attent te maken. België telt 460 van dergelijke ingrepen per 100.000 inwoners per jaar. Meer dan het dubbele dan in de VS of Australië."
Richtlijnen
Het Riziv vraagt chirurgen in een brief ook al om meer aandacht te schenken aan die internationale richtlijnen. En dus minder snel een meniscusoperatie uit te voeren bij mensen boven de 50. Erik Rossignol (Dienst voor Geneeskundige Evaluatie en Controle): "Deze vaak overbodige operaties kostten ons in 2018 9,4 miljoen euro. Per ingreep dus bijna 800 euro."
Volgens Rossignol bestaan grote verschillen in dit soort operaties per land, maar ook tussen regio's in het binnenland. Zo telt West-Vlaanderen meer operaties dan in andere regio's, wat moeilijk rationeel te verklaren is.
