KU Leuven-onderzoekers hebben een methode ontwikkeld om hiv-virussen definitief onschadelijk te maken. Aidspatiënten zouden daardoor slechts tijdelijk medicatie moeten innemen, terwijl ze dat vandaag voor de rest van hun leven moeten doen. Het onderzoek is donderdag verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Communications.

Professor moleculaire geneeskunde Zeger Debyser spreekt van een "wetenschappelijke doorbraak". "Het is een nieuw hoofdstuk in het verhaal", stelt hij. "Voor het eerst hebben we het virus in cellen in een labo-omgeving volledig kunnen uitschakelen. Er is nog veel klinisch onderzoek nodig om eventueel tot een nieuwe behandeling te komen, maar dit is alvast een grote stap vooruit." 

Vandaag overlijden wereldwijd nog jaarlijks 600.000 mensen aan de gevolgen van een hiv-infectie. Dankzij medicatie zijn de levensomstandigheden van patiënten sterk verbeterd en daalde het aantal nieuwe infecties drastisch. "Desondanks spreken we nog steeds van een pandemische situatie", zegt Debyser. "Bovendien onderdrukt de medicatie het virus in plaats van het te vernietigen: daardoor blijven patiënten er hun hele leven afhankelijk van."

Onderzoeksgroepen wereldwijd zoeken daarom al lange tijd naar behandelingen waardoor patiënten niet meer langdurig afhankelijk zouden zijn van medicatie. In eerder onderzoek kon het team van professor Debyser al het 'gps-systeem' van het virus uitschakelen. Virussen konden daardoor niet meer op hun meest gunstige locatie integreren in het menselijk DNA, waardoor ze zich niet meer konden verspreiden.

Sommige virussen wisten die barrière echter per toeval te omzeilen. "Het is alsof je iemand met de wagen de stad in stuurt, op zoek naar één specifieke parking", vertelt onderzoekster Eline Pellaers. "In de eerste benadering zetten we diens gps af. Sommige automobilisten zullen per toeval toch op een parking stoten. Misschien niet degene waar ze oorspronkelijk naar op zoek waren, maar ze kunnen zich alsnog parkeren en de stad intrekken."

Het onderzoeksteam ging daarom op zoek naar een nieuwe behandelingsmethode. Door de virussen een barcode te geven, konden ze achterhalen waar de virussen zich inbouwen in het DNA. In deze onderzoekspaper focusten ze op het afsluiten van die locaties. 

"Het eerste middel schakelt de gps van de wagen uit, zodat die zijn weg naar de beste parking niet meer kan vinden", maakt Debyser de vergelijking. "Het tweede middel sluit vervolgens de slagbomen van alle andere parkings af, zodat de wagen nergens meer kan parkeren."

"We roeien het virus niet uit het lichaam, maar zorgen dat het in een diepe slaap komt", verduidelijkt Debyser. "In cellen in ons labo hebben we kunnen aantonen dat het virus niet meer actief wordt. Door de twee methodes te combineren, zouden aidspatiënten medicatie niet meer levenslang moeten nemen, maar verder onderzoek is nog nodig om dat te bewijzen." 

De eerste methode die het team ontwikkelde, wordt momenteel klinisch getest. Voor de tweede, nieuwe methode moet het klinisch onderzoek nog starten.